Ağustos Ayında Gökyüzü

2021

Ağustos geldi! Yazı ve sıcağı sevenler için çok güzel bir ay; tabii gökyüzü tutkunları için de… Çünkü ılık ağustos gecelerinde gözlemler keyifli ve bereketli geçer. Üstelik yılın en önemli iki gök taşı yağmurundan biri olan Kahraman Göktaşı Yağmuru, yani Perseitler de ağustos boyunca geceleri renklendirir, hem de gerçek anlamda!

Haydi, şimdi bu ay gökyüzünde ne var ne yok daha yakından bakalım…

Sayfadaki yıldız haritalarını üzerlerine tıklayarak daha büyük görebilirsiniz.

Ağustos geldi! Yazı ve sıcağı sevenler için çok güzel bir ay; tabii gökyüzü tutkunları için de… Çünkü ılık ağustos gecelerinde gözlemler keyifli ve bereketli geçer. Üstelik yılın en önemli iki göktaşı yağmurundan biri olan Kahraman Göktaşı Yağmuru, yani Perseitler de ağustos boyunca geceleri renklendirir, hem de gerçek anlamda!

Haydi, şimdi bu ay gökyüzünde ne var ne yok daha yakından bakalım…

Sayfadaki yıldız haritalarını üzerlerine tıklayarak daha büyük görebilirsiniz.

Ağustos ayında takımyıldızlar ve Samanyolu

Ağustos, yaz mevsiminin son ayıdır. Yani yaz takımyıldızları gökyüzünde daha erken yükselmeye ve daha erken batmaya başlar. Örneğin Yaz Üçgeni’ni günbatımından sonra neredeyse başucu noktasında görürüz. Çalgı, Kuğu, Kartal, Yunus, Kanatlı At, Andromeda gibi yaz takımyıldızları, artık gecenin sonunu beklemeden batarlar. Herkül, Kuzey Tacı, Çoban ve Berenis’in Saçı gibi ilkbahar takımyıldızları da daha geceyarısı olmadan sahneden çekilirler. Bu sırada sonbahar takımyıldızları doğudan yükselmeye başlar. Sabaha doğru da kış takımyıldızlarının yükselişini görürüz. Bir bakıma gecenin farklı saatleri, tüm bir yılın özeti gibidir.

Burç takımyıldızlarından Aslan, Başak ve Terazi gün doğumundan hemen sonra sırayla batmaya başlarken Akrep, Yılancı ve Yay gece yarısına doğru batıya yönelir. O sırada Oğlak, Kova ve Balık da doğudan yükselir. Gecenin ikinci yarısında da Koç, Boğa ve İkizler sırayla doğmaya başlar. Gördüğünüz gibi aynı döngü yine karşımıza çıkıyor. Çünkü gezegenimiz hem bir yıl boyunca Güneş’in çevresinde döndüğü hem de bir gün boyunca kendi ekseninde bir tur attığı için, sabit yıldızların bu döngüsü yinelenir durur.

Tıpkı temmuzda olduğu gibi ağustosta da gökadamız Samanyolu gözlem için ideal bir konumdadır. Gün batımından gün doğumuna kadar gökyüzünü bir uçtan bir uca kat eden gökadamızın özellikle Yay ve Kuğu takımyıldızlarının içinden geçtiğini hemen fark edeceksiniz. Samanyolu’nu ve onu nasıl bulacağınızı anımsamak için bu yazımızı okuyabilirsiniz. Samanyolu’nun en iyi görüneceği günlerin, Ay’ın yeniay evresinden (8 Ağustos Pazar) önceki ve sonraki günler olduğunu yine anımsatalım.

Ağustos ayında gezegenler

Yakalaması zor, hızlı Merkür’ü Ağustos’ta göremeyeceğiz. Belki Ağustos’un son günlerinde, çok keskin gözler batıda gün batımının ışığı içinde zar zora Merkür’ün 0,1 kadirlik ışığını seçebilir. Ancak eylülün başından itibaren akşamları onu batıda bulmaya çalışabilirsiniz.

Venüs, Haziran’ın başından beri akşamları görünmeye başlamıştı. Ağustosta Güneş’e çok yakın da olsa şişkin evresinde parlak bir biçimde görünmeyi sürdürecek. 11 ağustosta Venüs, ince bir hilal evresindeki Ay ile yakınlaşacak. Aslında hem 10 hem de 11 Ağustos’ta Ay ile Venüs’ün yanlarında Mars da olacak ama Güneş’e yakın konumu nedeniyle Kızıl Gezegen’i görmek zor.

2 Ağustos’ta karşı konumda olacak Satürn’ü ve ondan yaklaşık bir saat kadar sonra doğacak Jüpiter’i bu ay neredeyse tüm gece boyunca görebileceğiz. Zaten Jüpiter de 20 Ağustos’ta karşı konuma geliyor. Bir gezegen karşı konumdayken, Dünya’dan bakınca Güneş’in öte yanında ve Dünya’ya en uzak konumunda bulunur; dolayısıyla Güneş batarken doğar, Güneş doğarken de batar. Eğer elinizin altında iyi bir dürbün ya da teleskop varsa bu ikiliye dikkat diyoruz! 20, 21 ve 22 Ağustos’ta giderek dolunaya yaklaşan evresiyle uydumuz, gökyüzünde bu ikilinin hemen altından geçecek.

Ağustos ayında göktaşı yağmurları

Her yıl olduğu gibi bu yıl da ağustosta güzel bir göktaşı yağmuru var: 12 Ağustos gecesi zirveye ulaşacak Kahraman ya da Perseit göktaşı yağmuru. Kahraman (Perseus) Takımyıldızı’ndan geliyor gibi görünen göktaşları, 12 Ağustos’tan önceki ve sonraki gecelerde de görünecek. Eğer yeterince karanlık bir yerden gözlem yaparsanız, saatte 150 kadar göktaşı (kayan yıldız) sayabilirsiniz. Bu yağmurun etkili olacağı günlerde Ay yeniayla ilk dördün arasında bir evrede olacak ve göktaşlarının görünmesini pek etkilemeyecek.

Peki, Perseitleri bu kadar popüler kılan ne biliyor musunuz? Göktaşı gözlemi için ışık kirliliğinden uzak bir yere gidip bir mat ya da battaniye üstüne sırt üstü uzanıp gözlerinizi göğe dikmek için ağustosun ideal bir ay olması!

12 Ağustos gecesi kuzeye doğru bakarken Perseitleri, yukarıdaki haritada yeşil renkle gösterilen noktadan geliyormuş gibi görebilirsiniz. Aslında onları gökyüzünün herhangi bir noktasında yakalayabilirsiniz. Hatta göreceklerinizin kaynağı başka bir gök taşı yağmuru bile olabilir. Evet, 18 Ağustos’ta zirveye ulaşan ancak ayın 3’ünden 24’üne kadar da etkin olan bir başka göktaşı yağmuru daha var: Kappa Kuğu (κ-Cygnid). Onların kaynağı da haritada Kuğu Takımyıldızı’nın hemen yakınındadır ve adını da buradan alır.

Gece 22:30 sularında, Kuğu Takımyıldızı tam başucu noktasına geldiği sırada daha çok “kayan yıldız” üretmesi beklenen bu yağmurun kaynağıyla Perseitlerin kaynağı birbirine yakın olsa da hangisinin hangisinden kaynaklandığını tahmin etmeye çalışmak eğlenceli olabilir. Gök taşı yağmurları ve kaynaklarına ilişkin daha ayrıntılı bilgi edinmek istiyorsanız, şu içeriklerimize göz atmalısınız.