Aralık Ayında Gökyüzü
2020
Neptün’ü Keşfedelim
Neptün, en büyük uydusu Triton ve öteki küçük uyduları.
Neptün’ün bir gezegen olarak keşfedilişi çok uzak bir tarihte değil, 1846’da olmuş. İşin ilginç yanı keşif doğrudan gözlemle yapılmamış. Önce matematiksel olarak gezegenin olması gerektiği yer hesaplanmış! Yedinci gezegen Uranüs’ün yörüngesinde hiç beklenmedik sapmalar olduğu gözlemlenmiş. Bunun üzerine Urbain Le Verrier ve John Couch Adams adlı bilim insanları, birbirlerinden ayrı olarak yaptıkları hesapların sonucunda Güneş Sistemi’nde sekizinci bir gezegenin bulunması gerektiğini ortaya koymuşlar.
İki bilim insanının, tümüyle matematiğe dayanan tahminleri neredeyse kesin olarak tutmuş. Çünkü Johann Galle, 23 Eylül 1846’da teleskopunu Neptün’ün hesaplanan yörüngesine çevirdiğinde, mavi gezegeni Le Verrier’nin hesapladığından yalnızca 1°, Adams’ın hesabından da 12° uzakta bulmuş. Gezegeni kimin keşfettiği de önce bir tartışma konusu haline gelmiş. Sonra bu üç bilim insanı da Neptün’ün kaşifleri olarak kabul görmüş. Yeni gezegene de Roma mitolojisindeki deniz tanrısının adı verilmiş.
Voyager 2’nin gözünden Neptün.
Voyager 2’nin gözünden Neptün.
Bir Bakışta Neptün
● Karanlık, soğuk ve çok rüzgârlı bir gezegendir.
● Neptün’de bir gün (gezegenin kendi ekseni etrafında bir dönüşü) 16 saat sürer.
● Bir Neptün yılı (gezegenin Güneş çevresinde bir turu)
tam 165 Dünya yılına eşittir.
● Neptün’ün bilinen 14 uydusu ve altı da halkası vardır;
ama halkalarını görmek zordur.
● Uranüs gibi bir buz devidir. Merkezindeki kayadan çekirdeğin üstünde su, amonyak ve metandan oluşan bir buz denizi; atmosferinde de hidrojen, helyum ve metan gazları vardır. Ona mavi rengini veren de metandır.
● Neptün, şimdiye kadar yalnızca Voyager 2 tarafından yakından gözlenmiştir.
1977’de fırlatılan insansız uzay aracı Voyager 2’nin çektiği bu fotoğrafta Neptün’ün en büyük uydusu Triton’un yüzeyindeki ilginç ayrıntılar görülüyor.
Neptün’ü Keşfedelim
Neptün, en büyük uydusu Triton ve öteki küçük uyduları.
Neptün’ün bir gezegen olarak keşfedilişi çok uzak bir tarihte değil, 1846’da olmuş. İşin ilginç yanı keşif doğrudan gözlemle yapılmamış. Önce matematiksel olarak gezegenin olması gerektiği yer hesaplanmış! Yedinci gezegen Uranüs’ün yörüngesinde hiç beklenmedik sapmalar olduğu gözlemlenmiş. Bunun üzerine Urbain Le Verrier ve John Couch Adams adlı bilim insanları, birbirlerinden ayrı olarak yaptıkları hesapların sonucunda Güneş Sistemi’nde sekizinci bir gezegenin bulunması gerektiğini ortaya koymuşlar.
İki bilim insanının, tümüyle matematiğe dayanan tahminleri neredeyse kesin olarak tutmuş. Çünkü Johann Galle, 23 Eylül 1846’da teleskopunu Neptün’ün hesaplanan yörüngesine çevirdiğinde, mavi gezegeni Le Verrier’nin hesapladığından yalnızca 1°, Adams’ın hesabından da 12° uzakta bulmuş. Gezegeni kimin keşfettiği de önce bir tartışma konusu haline gelmiş. Sonra bu üç bilim insanı da Neptün’ün kaşifleri olarak kabul görmüş. Yeni gezegene de Roma mitolojisindeki deniz tanrısının adı verilmiş.
Voyager 2’nin gözünden Neptün.
Voyager 2’nin gözünden Neptün.
Bir Bakışta Neptün
● Karanlık, soğuk ve çok rüzgârlı bir gezegendir.
● Neptün’de bir gün (gezegenin ekseninde bir dönüşü)
16 saat sürer.
● Bir Neptün yılı (gezegenin Güneş çevresinde bir turu) tam 165 Dünya yılına eşittir.
● Neptün’ün bilinen 14 uydusu ve altı da halkası vardır; ama halkalarını görmek zordur.
● Uranüs gibi bir buz devidir. Merkezindeki kayadan çekirdeğin üstünde su, amonyak ve metandan oluşan bir buz denizi; atmosferinde de hidrojen, helyum ve metan gazları vardır. Ona mavi rengini veren de metandır.
● Neptün, şimdiye kadar yalnızca Voyager 2 tarafından yakından gözlenmiştir.
Neptün Gözlemi
Neptün’ü çıplak gözle görmek olanaksızdır. Dürbünle görmekse zordur. Bu nedenle onu en iyi bir teleskopla gözleyebilirsiniz. Ne var ki gözlemden de çok şey beklemeyin; çünkü çapı küçük ve büyütme oranı da düşük bir teleskopla baktığınızda onu ancak yıldız gibi noktasal bir ışık kaynağı şeklinde görebilirsiniz. Ama hiç ışık kirliliği olmayan bir yerden daha güçlü bir teleskopla bakarsanız minik mavi bir disk görme şansınız da var!
Neptün 2009’da karşı konuma gelmişti, yani Dünya’dan bakınca Güneş’in ışıklarını tam karşıdan alıyor ve gezegenin diskinin tamamı aydınlanıyordu. Aradan 11 yıl geçse de hâlâ iyi bir gözlem konumunda olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü Güneş’in çevresindeki bir tam turunu 165 yılda tamamladığından şimdilik karşı konumdan çok da
uzaklaşmış sayılmaz!
Neptün’ü bulmak için teleskopunuzun bulucusuna ya gezegenin adını ya da o anki gök koordinatlarını girmelisiniz. Eğer onu klasik yöntemlerle bulmak istiyorsanız, aşağıdaki görsellerden yardım alabilirsiniz. Bir süredir Kova Takımyıldızı’nda bulunan gezegen, Nisan 2022’ye kadar bu takımyıldızın içinde kalmayı sürdürecek. Şu sıralar φ (fi) Kova yıldızına çok yakın olan gezegeni bulmak için öncelikle bu yıldızı çıplak gözle bulmanızı ve ardından teleskopunuzu o yöne çevirmenizi öneririz.
Neptün 2009’da karşı konuma gelmişti, yani Dünya’dan bakınca Güneş’in ışıklarını tam karşıdan alıyor ve gezegenin diskinin tamamı aydınlanıyordu. Aradan 11 yıl geçse de hâlâ iyi bir gözlem konumunda olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü Güneş’in çevresindeki bir tam turunu 165 yılda tamamladığından şimdilik karşı konumdan çok da uzaklaşmış sayılmaz!
Neptün’ü bulmak için teleskopunuzun bulucusuna ya gezegenin adını ya da o anki gök koordinatlarını girmelisiniz. Eğer onu klasik yöntemlerle bulmak istiyorsanız, aşağıdaki görsellerden yardım alabilirsiniz. Bir süredir Kova Takımyıldızı’nda bulunan gezegen, Nisan 2022’ye kadar bu takımyıldızın içinde kalmayı sürdürecek. Şu sıralar φ (fi) Kova yıldızına çok yakın olan gezegeni bulmak için öncelikle bu yıldızı çıplak gözle bulmanızı ve ardından teleskopunuzu o yöne çevirmenizi öneririz.
Aralık ayında gökyüzünde neler var?
2020’nin son ayında gökyüzünde muhteşem manzaralara tanık olacağız. Şimdi sırayla bunlara bir göz atalım.
Ay-Venüs (13 Aralık)
İkizler (Geminid) Göktaşı Yağmuru (14 Aralık)
Ay-Jüpiter-Satürn (17 Aralık)
Aralık ayında gökyüzünde neler var?
2020’nin son ayında gökyüzünde muhteşem manzaralara tanık olacağız. Şimdi sırayla bunlara bir göz atalım.
Ay-Venüs (13 Aralık)
İkizler (Geminid) Göktaşı Yağmuru (14 Aralık)
Ay-Jüpiter-Satürn (17 Aralık)
Aralık ayının önemli gökyüzü olayları ve Ay'ın Evreleri
Takvim üzerindeki resimlere tıklayarak resimleri büyük şekilde görebilirsiniz.
Pazartesi
Salı
Çarşamba
Perşembe
Cuma
Cumartesi
Pazar
1
2
3
4
5
6
7
8
Ay son dördün evresinde.
Ay son dördün evresinde.
9
10
11
12
13
13 Aralık sabahı Ay ve Venüs birbirine çok yakın olacak. Gün doğumundan bir buçuk saat kadar önce başlayacak gösteri için gözlerinizi güneydoğu ufkuna çevirin!
14
14 Aralık’ta bir de tam Güneş tutulması gerçekleşecek. Ne yazık ki bunu Türkiye’den göremeyeceğiz. Bu tutulmayı Güney Amerika kıtasında yaşayanlar görebilecek.
15
16
17
17 Aralık akşamı günbatımından hemen sonra güneybatıda harika bir gösteri var. Jüpiter ile Satürn, ince bir hilâl evresindeki uydumuzu da yanlarına alacak ve hoş bir görüntü oluşturacaklar.
18
19
20
21
Büyük Jüpiter-Satürn yakınlaşması, kış gündönümü.
22
23
22 Aralık’ta ilk dördün evresine geçecek Ay, ertesi gün, 23 Aralık’ta, Mars’a yaklaşacak. Onları gece boyunca Balık takımyıldızında yan yana görebileceksiniz. 30 Aralık’ta da uydumuz dolunay evresinde olacak.
24
25
26
27
28
29
30
Ay dolunay evresinde. Gölgeli Ay Tutulması.
31
Not: Bu sayfadaki yıldız haritaları, sizin de bilgisayarınıza ücretsiz olarak indirebileceğiniz Stellarium yazılımıyla oluşturulmuştur.
Aralık ayının önemli gökyüzü olayları ve Ay'ın Evreleri
1 Aralık Salı
2 Aralık Çarşamba
3 Aralık Perşembe
4 Aralık Cuma
5 Aralık Cumartesi
6 Aralık Pazar
7 Aralık Pazartesi
8 Aralık Salı
9 Aralık Çarşamba
10 Aralık Perşembe
11 Aralık Cuma
12 Aralık Cumartesi
13 Aralık Pazar
Ay-Venüs yakınlaşması.
13 Aralık sabahı Ay ve Venüs birbirine çok yakın olacak. Gün doğumundan bir buçuk saat kadar önce başlayacak gösteri için gözlerinizi güneydoğu ufkuna çevirin!
14 Aralık Pazartesi
Ay yeniay evresinde, İkizler (Geminid)
göktaşı yağmuru, tam Güneş tutulması.
14 Aralık’ta bir de tam Güneş tutulması gerçekleşecek. Ne yazık ki bunu Türkiye’den göremeyeceğiz.
Bu tutulmayı Güney Amerika kıtasında yaşayanlar görebilecek.
15 Aralık Salı
16 Aralım Çarşamba
17 Aralık Perşembe
Ay-Jüpiter-Satürn yakınlaşması.
17 Aralık akşamı günbatımından hemen sonra güneybatıda harika bir gösteri var. Jüpiter ile Satürn, ince bir hilâl evresindeki uydumuzu da yanlarına alacak ve hoş bir görüntü oluşturacaklar.
18 Aralık Cuma
19 Aralık Cumartesi
20 Aralık Pazar
21 Aralık Pazartesi
Büyük Jüpiter-Satürn yakınlaşması,
kış gündönümü.
22 Aralık Salı
Ay ilk dördün evresinde.
23 Aralık Çarşamba
Ay-Mars yakınlaşması.
22 Aralık’ta ilk dördün evresine geçecek Ay, ertesi gün, 23 Aralık’ta, Mars’a yaklaşacak. Onları gece boyunca Balık takımyıldızında yan yana görebileceksiniz.
30 Aralık’ta da uydumuz dolunay evresinde olacak.