Ekim Ayında Gökyüzü

2021

Nihayet sonbahar kendini göstermeye başladı ve biz gökbilimseverlerin dört gözle beklediği sezon açıldı! Evet, bulutlu günlerin sayısı artıyor ve bu da gözlem fırsatlarımızı azaltıyor. Ama farkındaysanız, 22 Eylül’den beri geceler artık daha uzun ve doğal olarak gözlem sürelerimiz de giderek uzuyor. Güneş battıktan sonra tüm gökyüzü bizim -tabii bulutlar müsaade ederse!- Havanın açtığı her anı fırsat bilen gökbilim tutkunları, orada mısınız? Gökyüzünde Bu Ay, dolu dolu ekim takvimiyle karşınızda!

Sayfadaki yıldız haritalarını üzerlerine tıklayarak daha büyük görebilirsiniz.

Nihayet sonbahar kendini göstermeye başladı ve biz gökbilimseverlerin dört gözle beklediği sezon açıldı! Evet, bulutlu günlerin sayısı artıyor ve bu da gözlem fırsatlarımızı azaltıyor. Ama farkındaysanız, 22 Eylül’den beri geceler artık daha uzun ve doğal olarak gözlem sürelerimiz de giderek uzuyor. Güneş battıktan sonra tüm gökyüzü bizim -tabii bulutlar müsaade ederse!- Havanın açtığı her anı fırsat bilen gökbilim tutkunları, orada mısınız? Gökyüzünde Bu Ay, dolu dolu ekim takvimiyle karşınızda!

Sayfadaki yıldız haritalarını üzerlerine tıklayarak daha büyük görebilirsiniz.

Ekim ayında takımyıldızlar

1 Eylül’de 22:30’da, 15 Eylül’de 21:30’da ve 30 Eylül’de 20:30’da güneye ve kuzeye doğru bakarken gökyüzünün genel görünümü.

Ekim, sararan ve dökülen yaprakların olduğu kadar güz takımyıldızlarının da ayıdır. Geceleri yaz takımyıldızlarına veda edip sonbahar takımyıldızlarına merhaba dediğimiz aydır. Hem de gecenin ilk saatlerinden itibaren. Önceki aylarda burada anlattıklarımızı izlediyseniz biliyorsunuzdur: Artık Yaz Üçgeni günbatımında başucu noktasında; Çalgı, Kuğu ve Kartal takımyıldızları da gece yarısına doğru batıyor. Kanatlı At, Andromeda, Kahraman, Balık ve Balina gibi sonbahar takımyıldızları da gece boyunca doğudan batıya doğru yavaşça ilerliyor. Herkül, Kuzey Tacı, Çoban ve Berenis’in Saçı gibi ilkbahar takımyıldızlarıysa hızlıca batıveriyor. Gece yarısına doğru Avcı, Büyük Köpek, Küçük Köpek gibi kış takımyıldızlarının doğudan görkemli yükselişlerini izliyoruz.

Derin uzay nesnelerinden Andromeda Gökadası’nı gözlemek için ekim çok uygun bir aydır. Çıplak gözle görebildiğimiz en uzak gökcismi olan Andromeda Gökadası’nı nasıl bulacağınızı anımsamak için şu içeriğimize bakabilirsiniz. Elinizin altında bir dürbün ya da teleskop varsa, günbatımıyla birlikte doğudan yükselen Andromeda takımyıldızının içinde yer alan bu minik pamuk yumağını kolayca görebilirsiniz.

Ekim zodyak takımyıldızları

Söz ettiğimiz sonbahar takımyıldızlarının biraz altına doğru bakınca burç takımyıldızlarını zodyak kuşağı üzerinde görebilirsiniz. Terazi, Akrep, Yılancı ve Yay günbatımından sonra batmaya başlıyor. Oğlak ve Kova da günbatımında güneydoğudalar; gece ilerledikçe yükseliyorlar. Gece yarısına doğru önce Boğa’nın, ardından İkizler’in doğuşunu görüyoruz. İlerleyen saatlerde Yengeç ve Aslan, ayın sonuna doğru da Başak doğudan yükseliyor.

Ekim ayında gezegenler

Jüpiter – 15 Ekim

Jüpiter, Ekim boyunca gecenin ilk yarısında yaklaşık -2,4 kadirlik parlaklığıyla Oğlak takımyıldızında ışıldayacak. Haziranın 20’sinde başladığı tersinir hareketini 18 Ekim’de sonlandıracak olan dev gezegen, sabit arka plan yıldızlarına göre doğuya doğru hareketini sürdürecek. 15 Ekim’de uydumuzla yakınlaşacak Jüpiter’in hareketindeki bu değişikliği ay boyunca yapacağınız düzenli gözlemlerle saptayabilirsiniz.

Satürn – 14 Ekim

Satürn de tıpkı Jüpiter gibi ekim ayı boyunca gece yarısına dek görülecek ve 0,3 kadir parlaklığıyla, Jüpiter kadar olmasa da sabit yıldızların oluşturduğu arka plan üzerinde kolayca ayırt edilebilecek. Anımsarsanız, bu yıl Satürn, 23 Mayıs’ta tersinir hareketine başlamıştı; yani Dünya’dan bakınca doğuya doğru değil de batıya doğru hareket eder gibi görünüyordu. 11 Ekim’de bu hareketini sonlandırıp doğuya doğru ilerleyişini sürdürecek. Uzun süreli gözlem yapanlar Satürn’ün Oğlak takımyıldızındaki bu ilginç hareketini fark edeceklerdir. 14 Ekim’de de Satürn ile Ay’ın yakınlaşmasını izleyebilirsiniz.

Merkür – 25 Ekim

Merkür, ekim ayı boyunca sabahları gün doğumundan hemen önce ufka çok yakın da olsa görülebilecek. 25 Ekim’de de Güneş’ten en uzak mesafede yani en büyük batı uzanımında olacak. Yarım Merkür (son dördün) evresine ulaşacak hızlı gezegeni bu tarihte, ufuk çizgisinden 17 derece yukarıda, Başak Takımyıldızı’nda, (-0,6 kadirilik parlaklığıyla) yakalayabilirsiniz.

Venüs – 9 Ekim

Venüs’ü ekim ayı boyunca akşamları gün batımından itibaren batıda görebilirsiniz. 29 Ekim’de Güneş’ten en uzak mesafede ve en büyük doğu uzanımında olacak. Yarım Venüs (ilk dördün) evresine ulaşacak gezegen, gün batımında ufuk çizgisinden sadece 20 derece yukarıda olacak ve -4,4 kadirlik parlaklığıyla ışıldayacak -birileri onu yine UFO sanabilir!- Bir dürbün ya da teleskopla Venüs’ün evresini kolayca görebilirsiniz. 9 Ekim’de ince bir hilâl evresindeki Ay’ın yanında Venüs de ışıldayacak.

Ekim ayında göktaşı yağmurları

Göktaşı yağmurları

Buradaki haritada, aşağıda söz edilen göktaşı yağmurlarının kaynaklarını görebilirsiniz. Gökyüzünde akan yıldızların geldiği doğrultuyu izleyerek hangi göktaşı yağmuruna ait olduklarını bulabilirsiniz.

Göktaşı gözlemini sevenler için ekim bereketli bir ay olacak. 5 Ekim’de perde, Zürafa (Camelopardalid) göktaşı yağmuruyla açıldıktan sonra 8 Ekim’de Ejderha (Draconoid), 10 Ekim’de Boğa (Taurid), 11 Ekim’de de Arabacı göktaşı yağmuru sahne alacak. 18 Ekim’deki İkizler (Epsilon Geminid) göktaşı yağmurunda saatte ancak 3 kadar göktaşı görülebilecek. Ancak 21 Ekim’de ünlü Avcı (Orion) takımyıldızından geliyor gibi görünen Orionid göktaşlarından uygun gözlem koşullarında saatte 15 tane sayabilirsiniz. 24 Ekim’deki Küçük Aslan göktaşı yağmuru da çok sönük geçecek; saatte bir göktaşı bile saysanız, şanslısınız! Biliyorsunuz, burada verdiğimiz tarihler, göktaşı yağmurlarının zirve yaptığı tarihlerdir. Dolayısıyla önceki ve sonraki gecelerde de kayan yıldızlar görmeniz hayli olasıdır.