GÖKYÜZÜNDE BU AY
GÖKYÜZÜNDE BU AY

Eylül Ayında
Gökyüzü

2020

Muzaffer Özgüleş
Muzaffer Özgüleş

Eylül Ayında Gökyüzü

2020

Merhaba gökyüzü tutkunları! Yaz boyunca gökyüzünü şenlendiren Jüpiter ve Satürn’den sonra bu ay da sahneye Kızıl Gezegen çıkıyor! Eylül boyunca gözlem için çok uygun konumdaki Mars’ı biraz daha da yakından tanımanın tam zamanıdır. Eylül’de bizleri yine göktaşı yağmurları ve Ay-gezegen yakınlaşmaları da bekliyor. Haydi bakalım, gözler önce aşağıya, sonra da gökyüzüne!
Merhaba gökyüzü tutkunları! Yaz boyunca gökyüzünü şenlendiren Jüpiter ve Satürn’den sonra bu ay da sahneye Kızıl Gezegen çıkıyor! Eylül boyunca gözlem için çok uygun konumdaki Mars’ı biraz daha da yakından tanımanın tam zamanıdır. Eylül’de bizleri yine göktaşı yağmurları ve Ay-gezegen yakınlaşmaları da bekliyor. Haydi bakalım, gözler önce aşağıya, sonra da gökyüzüne!
Eylül’de Gökyüzünde Neler Var?

Eylül'de Gökyüzünde Neler var?

Geçen yıl Eylül ayında sizlere bu sayfada gökyüzünde hangi takımyıldızları görebileceğinizi ve ünlü sonbahar takımyıldızlarını, örneğin Andromeda’yı, Kahraman’ı ve Kanatlı At’ı tanıtmıştık. Eğer akşamları gökyüzüne bakınca gördüğünüz takımyıldızları tanımakta zorlanıyor ve bir anımsatma istiyorsanız, önce o yazıya başvurabilirsiniz. Şimdi, arka planında bunların ve Balık, Kova, Oğlak gibi Zodyak takımyıldızlarının olduğu Eylül gökyüzünün ayrıntılarına dalma zamanı!

Eylül Ayında Gökyüzü
Eylül akşamları gökyüzünün genel görünümü. Eylül başında 22:00, Eylül ortalarında 21:00 ve Eylül sonunda 20:00 sularında gökyüzünde bu takımyıldızlar görünecek. Yaz üçgeni hâlâ tam tepede, Mars doğudan yükseliyor, Jüpiter ve Satürn de güneyde yer alıyor.
Eylül Ayında Gökyüzü
Eylül akşamları gökyüzünün genel görünümü. Eylül başında 22:00, Eylül ortalarında 21:00 ve Eylül sonunda 20:00 sularında gökyüzünde bu takımyıldızlar görünecek. Yaz üçgeni hâlâ tam tepede, Mars doğudan yükseliyor, Jüpiter ve Satürn de güneyde yer alıyor.
Son iki ay ayrıntılı olarak ele aldığımız Jüpiter ile Satürn, Eylül boyunca da gökyüzünü süslemeyi sürdürecek. Güneş battıktan hemen sonra güney yönünde kolaylıkla ayırt edebileceğiniz ikili hâlâ Yay Takımyıldızı’nda yer alıyor ve geceyarısından sonra batıyor. Bu ayki kahramanımız Mars da günbatımından yaklaşık bir saat sonra doğudan yükselmeye başlayacak ve sabaha dek gözlenebilecek. Gökyüzünün genel görünümünü inceledikten sonra şimdi Mars’a daha yakından bakabiliriz.
Eylül Ayında Gökyüzü
15 Eylül gecesi 22:00 sularında Yay Takımyıldızı’nda parlayan Jüpiter ile Satürn güneydoğu yönünde ve Mars doğuda, Balık Takımyıldızı’nda yer alıyor.
Eylül Ayında Gökyüzü
15 Eylül gecesi 22:00 sularında Yay Takımyıldızı’nda parlayan Jüpiter ile Satürn güneydoğu yönünde ve Mars doğuda, Balık Takımyıldızı’nda yer alıyor.

Kızıl Gezegeni Keşfedelim!

Kızıl Gezegeni Keşfedelim!
Mars, yalnızca gökbilimseverler için değil, bilimkurgu tutkunları için de her zaman önemli bir hedef olmuş, muhteşem bir gezegendir! Çünkü o, Dünya’mıza en çok benzeyen gezegendir. Üstelik kendi ekseninde dönme süresi (yani bir Mars günü) bizimkinden yalnızca 40 dakika uzundur. Bu benzerlikler ve Mars’ı yakından gözleyince tanık olunan ilginç yüzey şekilleri, akla hep şu iki soruyu getirir: Acaba Mars’ta bir zamanlar yaşam var mıydı? Ve acaba insanlar yakında Mars’ta koloni kurabilecek mi?

Bir Bakışta Mars

Bir Bakışta Mars
Önce Mars ile Dünya’yı yan yana getirip karşılaştıralım. Aşağıdaki tabloda ayrıntılar var, ama hızlıca şunlar söylenebilir: Dünya’nın içine altı tane Mars sığabilir! Çünkü kızıl gezegenin çapı dünyanın yarısı ve uydumuz Ay’ınkinin iki katı kadardır. Mars’ta bir yıl 687 gün sürer; yani bizim yılımızın yaklaşık iki katıdır. Mars’ın iki çok küçük uydusu vardır ve bunlar küresel değildir.
DÜNYA
MARS

Mars’ın uyduları Phobos ve Demios.

Görsel kaynağı: mars.nasa.gov

Mars’la Dünyamız arasındaki benzerlikler yalnızca bu sayısal verilerden ibaret değildir! Mars’ın tıpkı yerküre gibi engebeli, dağlık bir yüzeyi vardır ve burada sık sık toz fırtınaları kopar. Gezegeni boydan boya kat eden Marineris Vadisi, Güneş Sistemi’nin en yüksek dağı olan yaklaşık 27 kilometrelik Olimpos Dağı ve kutuplarındaki beyaz buzullar, Kızıl Gezegende bir zamanlar (tıpkı Dünya’da olduğu gibi) yaşam olduğunu düşündürüyor. Bunlara, Mars’a yakın zamanda gönderilen uzay araçlarından gelen görüntüler ve Mars yüzeyinden toplanan örnekler de eklenince ortaya şu kaçınılmaz soru çıkıyor: Acaba Mars’ta ne zaman yaşamaya başlayacağız?

Mars’ta Gale Krateri.

Görsel kaynağı: nasa.gov

Eğer Mars’a ilişkin daha çok şey öğrenmek ve Kızıl Gezegen’e gönderilen uzay araçlarından elde edilen görüntülere bakmak isterseniz NASA’nın bu sayfasına göz atabilirsiniz.

Mars Gözlemi

Mars Gözlemi

Gelelim Mars gözlemine… Kızıl Gezegen’in keyfini çıkarmanın en iyi yolu, ona çıplak gözle bakmaktır. Çünkü dürbünle noktasal bir ışık kaynağı -örneğin bir yıldız- gibi, teleskopla da küçücük bir disk olarak görünür. Mars’ın ünlü yüzey şekillerini görmek için Hubble gibi bir uzay teleskopuna gereksinim vardır. Mars’ın uyduları da teleskobun görüş alanına giremeyecek kadar küçüktür.

İşte, bu nedenle size önerimiz Mars’ı her gece ya da en az haftada bir kez gözlemleyip, arka plandaki takımyıldızlara göre hareketini izlemenizdir. Eğer bu gözlemi uzun süre yaparsanız, Mars’ın düğümler ve zikzaklar çizen ilginç hareketini görebilirsiniz.

Görsel kaynağı: Tunç Tezel

Yukarıdaki görselde Mars’ın Temmuz 2005’ten Şubat 2006’ya kadar gökyüzünde hareket ederken çizdiği Z şekli görülüyor. Gerçekte Mars, arka plandaki sabit yıldızların önünde “gezinirken” uzun süre içinde böylesi zikzaklar, bazen de düğümler çizer. Benzer bir Z şeklini bu yıl Eylül’den önümüzdeki yılın başına kadar da çizecek. Siz de gökyüzünde hep aynı bölgeyi fotoğraflayarak ya da bir kâğıda çizerek Kızıl Gezegen’in ilginç hareketini kaydedebilirsiniz.

Eylül’de Ay-Gezegen Yakınlaşmaları

06-09-2020_2
06 Eylül - Bu ayın kahramanı Mars, 6 Eylül’de yanına Ay’ı da alacak.
14-09-2020
14 Eylül - Eylül boyunca sabahları gün doğumundan önce gözlenebilen Venüs, 14 Eylül sabahı hilal evresindeki Ay ile üst üste görünecek.
25-09-2020
25 Eylül - Güneş Sistemi’nin iki devi, Jüpiter ile Satürn, Eylül’ün 25’inde Ay ile birlikte üçlü bir gösteri yapacak.
06-09-2020_2
06 Eylül - Bu ayın kahramanı Mars, 6 Eylül’de yanına Ay’ı da alacak.
14-09-2020
14 Eylül - Eylül boyunca sabahları gün doğumundan önce gözlenebilen Venüs, 14 Eylül sabahı hilal evresindeki Ay ile üst üste görünecek.
25-09-2020
25 Eylül - Güneş Sistemi’nin iki devi, Jüpiter ile Satürn, Eylül’ün 25’inde Ay ile birlikte üçlü bir gösteri yapacak.

Eylül’de Ay-Gezegen Yakınlaşmaları

ay-gezegen-yakinlasmalari-mobil-6

Eylül Ayında Ay’ın Evreleri

Temmuz Ayında
Ay’ın Evreleri

Ay, 2 Eylül’de dolunay, 10 Eylül’de son dördün; 17 Eylül’de yeniay ve 24 Eylül’de de ilk dördün evresinde olacak.

Eylül Ayında
Ay’ın Evreleri

Ay, 2 Eylül’de dolunay, 10 Eylül’de son dördün; 17 Eylül’de yeniay ve 24 Eylül’de de ilk dördün evresinde olacak.

Not: Bu sayfadaki yıldız haritaları, sizin de bilgisayarınıza ücretsiz olarak indirebileceğiniz Stellarium yazılımıyla oluşturulmuştur.

Muzaffer Özgüleş
Muzaffer Özgüleş