Şubat Ayında
Gökyüzü

2021

Şubat Ayında Gökyüzü

2021

Merhaba gökyüzüseverler! Yarı yıl tatili için planlarınız var mı? Yoksa tatili de çevrimiçi mi geçireceksiniz? Şaka bir yana, evinizin bir penceresinden ya da balkonundan gökyüzünü görebiliyorsanız, size uzun kış gecelerinizi keyifli kılacak önerilerimiz olacak. Geceler hâlâ uzunken ve ertesi sabah da ders olmadığı için erken kalkmanız gerekmiyorken gökyüzünün tadını çıkarmaya ne dersiniz? Bunun için gökyüzünün açık olduğu bir geceyi bekleyip, sizi sıcak tutan kalın giysilerinizi giyip gözlerinizi göğe çevirmeniz yeterli. Size bu yolculukta kılavuzluk edecek satırlar da aşağıda…

Gökyüzünde Parlaklıklar
ve Kadir Sistemi

Gökyüzünde Parlaklıklar
ve Kadir Sistemi

“Gökyüzünde Bu Ay” köşemizin sadık okurları, daha önceden gökyüzünde açılar, gökyüzü koordinatları ve son olarak gökyüzü haritaları gibi konuları ele aldığımızı anımsayacaklardır. Bunlar gözlemlerimiz için önemli yardımcılardır. Bu nedenle daha okumamış olanlar dönüp o yazılara göz atabilir. Bu ay bir başka önemli konuyu, gök cisimlerinin parlaklıklarını betimlemek için kullanılan kadir sistemini ele alacağız.

Gökyüzünde Bu Ay Şubat

(Kaynak: IAU)

Bir gökyüzü haritasındaki Büyük Köpek takımyıldızı.
Değişik parlaklıktaki yıldızlar farklı büyüklükte dairelerle gösteriliyor

Bir gökyüzü haritasındaki Büyük Köpek takımyıldızı. Değişik parlaklıktaki yıldızlar farklı büyüklükte dairelerle gösteriliyor

Gökyüzünde gördüğümüz yıldızların, gezegenlerin, Ay’ın ve öteki gökcisimlerinin değişik parlaklıklarda olduğunu biliyorsunuz. Bazıları daha çok parlarken bazıları daha sönüktür. Peki, farklı parlaklıkta gördüğünüz yıldızların gökyüzü haritalarında nasıl gösterildiğine hiç dikkat ettiniz mi? Daha parlak görünenler daha büyük daire şeklinde, daha az parlak olanlar da küçük daire ya da nokta şeklinde gösterilir. Yıldızların ve başka gökcisimlerinin görünen parlaklıklarını derecelendirmek için kullanılan bu sisteme kadir sistemi denir. Yani yıldızların ve gökyüzünde gördüğümüz tüm nesnelerin -yapay uyduların bile- birimi kadir olan bir parlaklık değeri vardır.
buyukluk olcegi tablo 02 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021
buyukluk olcegi tablo mobil 01 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021

Büyüklük Ölçeği. Gökyüzü haritalarında da kullanılan parlaklık derecelendirme sistemi.

Büyüklük Ölçeği.
Gökyüzü haritalarında da kullanılan parlaklık
derecelendirme sistemi.

Gökcisimlerinin iki çeşit parlaklık değeri olur: görünen parlaklık ve mutlak parlaklık. Görünen parlaklık, bir gökcisminin yeryüzünden görülen parlaklığıdır. Mutlak parlaklık da tüm gökcisimlerinin aynı uzaklıkta (10 parsec yani 32,6 ışık yılı ötede) bulunduğu varsayılarak hesaplanan kuramsal bir parlaklık değeridir. Daha yaygın olarak kullandığımız görünen parlaklıktır ve bu değer o gökcisminin o an yaydığı ışık miktarına, Dünya’ya uzaklığına ve bize ulaşana kadar ışığının uğradığı kayıplara bağlıdır. Örneğin Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin bize uzaklıkları ve yörüngelerindeki konumlarına göre büyüklükleri ve evreleri değişir. Bu nedenle onları değişik dönemlerde farklı parlaklıklarda (kadir değerlerinde) görürüz.
venus gunes yorungesinde 03 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021
Venüs, Güneş çevresindeki yörüngesinde ilerlerken Dünya’dan değişik büyüklüklerde ve evrelerde görülür.
Bu nedenle kadir değeri de değişkendir; en parlak olduğu zaman da hilâl evresidir.

Venüs, Güneş çevresindeki yörüngesinde ilerlerken Dünya’dan değişik büyüklüklerde ve evrelerde görülür. Bu nedenle kadir değeri de değişkendir;
en parlak olduğu zaman da hilâl evresidir.

Venüs, Güneş çevresindeki yörüngesinde ilerlerken Dünya’dan değişik büyüklüklerde ve evrelerde görülür. Bu nedenle kadir değeri de değişkendir; en parlak olduğu zaman da hilâl evresidir.

Şimdi gelelim işin biraz kafa karıştıran bölümüne: Parlaklık sıralamasında kadir değerleri küçükten büyüğe doğru olur. Yani görünen parlaklıkları büyük olan gökcisimlerinin kadir değeri küçük olur. Tersten söyleyecek olursak kadir değeri büyük olan gökcisimleri daha sönüktür. İşi sayılara dökmek daha kolay olacak: Güneş -26,8 kadir, dolunay evresindeki Ay -12,9 kadir, Venüs en parlak zamanlarında -4,9 kadir; en parlak yıldız Akyıldız (Sirius) -1,46 kadir, Kutup Yıldızı 1,98, Uranüs de 5,6 kadirdir.
gorunur kadir tablo 02 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021
gorunur kadir tablo mobil 03 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021
Görünür Kadir (mv).
Bir gökcisminin kadir değeri ne kadar küçükse, o kadar parlaktır.
Yıldızları parlaklıklarına göre ilk derecelendiren kişi İznik doğumlu Eski Yunan gökbilimci Hipparkos’tur. Bununla birlikte bu sistemi 2. yüzyılda yaşamış bir başka Eski Yunan gökbilimci Batlamyus (Claudius Ptolemaeus) yazılı olarak kaydetmiştir. Bu sisteme göre yıldızlar parlaktan sönüğe doğru sıralanır -en parlak olanlar 1. derece, en sönükler yani çıplak gözle en zor görülenler de 6. derece kabul edilir. Her parlaklık derecesi arasında yaklaşık 2,5 kat fark vardır. Bugün kullanılan kadir sistemi de bu derecelendirmeyi temel alır. Dolayısıyla çok parlak gökcisimlerinin negatif kadir değerleri olur. Referans yıldızı olarak kabul edilen Vega’nın parlaklığı 0’ken çıplak gözle görme sınırındaki yıldızların parlaklığı 6’dır.
batlamyus portre 03 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021
Kadir sisteminin esin kaynağı olan
Yunan gökbilimci Batlamyus.
Şimdi, burada öğrendiklerinizi hemen bu gece, yani kış takımyıldızları gökyüzünde geçit yapıyorken uygulamalı olarak kullanmaya ne dersiniz? Kış Üçgeni’ni oluşturan Akyıldız (-1,46), Prosiyon (0,34) ve Betelgeuse’ün (0,58) parlaklıklarını gözlerinizle karşılaştırdıktan sonra Büyük Köpek, Küçük Köpek ve Avcı’daki öteki yıldızların parlaklıklarını tahmin etmeye çalışın. Tahminlerinizi not edip internetten bu takımyıldızlarındaki öteki yıldızlarının parlaklıklarını bulun. Bakın bakalım tahminleriniz tutuyor mu?
batlamyus portre 03 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021
Kadir sisteminin esin kaynağı olan
Yunan gökbilimci Batlamyus.
Yıldızları parlaklıklarına göre ilk derecelendiren kişi İznik doğumlu Eski Yunan gökbilimci Hipparkos’tur. Bununla birlikte bu sistemi 2. yüzyılda yaşamış bir başka Eski Yunan gökbilimci Batlamyus (Claudius Ptolemaeus) yazılı olarak kaydetmiştir. Bu sisteme göre yıldızlar parlaktan sönüğe doğru sıralanır -en parlak olanlar 1. derece, en sönükler yani çıplak gözle en zor görülenler de 6. derece kabul edilir. Her parlaklık derecesi arasında yaklaşık 2,5 kat fark vardır. Bugün kullanılan kadir sistemi de bu derecelendirmeyi temel alır. Dolayısıyla çok parlak gökcisimlerinin negatif kadir değerleri olur. Referans yıldızı olarak kabul edilen Vega’nın parlaklığı 0’ken çıplak gözle görme sınırındaki yıldızların parlaklığı 6’dır.
batlamyus portre 03 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021
Kadir sisteminin esin kaynağı olan
Yunan gökbilimci Batlamyus.
kis ucgeni Şubat Ayında Gökyüzü - 2021
Kış Üçgeni’nindeki ve onu oluşturan takımyıldızlardaki
öteki yıldızların parlaklıklarını karşılaştırabilir misiniz?

Kış Üçgeni’nindeki ve onu oluşturan takımyıldızlardaki öteki yıldızların parlaklıklarını karşılaştırabilir misiniz?

buyuk kopek 02 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021
Büyük Köpek takımyıldızının bir başka gökyüzü haritasındaki gösterimi. Takımyıldızlardaki yıldızların adları parlaklık sıralamasına göre Yunan harfleriyle verilir. Örneğin bu takımyıldızın en parlağı Akyıldız’a Alfa (α) Büyük Köpek, ikinci en parlak yıldızı Mirzam’a Beta (β) Büyük Köpek denir.
Şimdi, burada öğrendiklerinizi hemen bu gece, yani kış takımyıldızları gökyüzünde geçit yapıyorken uygulamalı olarak kullanmaya ne dersiniz? Kış Üçgeni’ni oluşturan Akyıldız (-1,46), Prosiyon (0,34) ve Betelgeuse’ün (0,58) parlaklıklarını gözlerinizle karşılaştırdıktan sonra Büyük Köpek, Küçük Köpek ve Avcı’daki öteki yıldızların parlaklıklarını tahmin etmeye çalışın. Tahminlerinizi not edip internetten bu takımyıldızlarındaki öteki yıldızlarının parlaklıklarını bulun. Bakın bakalım tahminleriniz tutuyor mu?
kis ucgeni Şubat Ayında Gökyüzü - 2021

Kış Üçgeni’nindeki ve onu oluşturan takımyıldızlardaki öteki yıldızların parlaklıklarını karşılaştırabilir misiniz?

buyuk kopek 02 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021
Büyük Köpek takımyıldızının bir başka gökyüzü haritasındaki gösterimi. Takımyıldızlardaki yıldızların adları parlaklık sıralamasına göre Yunan harfleriyle verilir. Örneğin bu takımyıldızın en parlağı Akyıldız’a Alfa (α) Büyük Köpek, ikinci en parlak yıldızı Mirzam’a Beta (β) Büyük Köpek denir.

Şubat ayında gökyüzünde neler var?​

2021’in en kısa ayında gökyüzünde bizi neler bekliyor acaba? Doğrusu Şubat, önceki ayların yoğun gezegen, göktaşı yağmuru ve tutulma trafikleriyle karşılaştırılınca görece sakin bir ay olacak. Yine de gözlem için kış takımyıldızları olanca görkemleriyle gökyüzünü süslemeye devam ediyor. Avcı, Büyük Köpek ve Küçük Köpek takımyıldızlarını -ve onların en parlak yıldızlarının oluşturduğu Kış Üçgeni’ni- günbatımından itibaren gece boyunca görebilirsiniz. Ayrıca Zodyak (tutulum) takımyıldızları Boğa, İkizler, Yengeç ve Aslan da Şubat akşamları sırayla doğudan yükselecek.

01 subat kucuk 02 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021

Avcı Takımyıldızı
(01 Şubat)

14 subat kucuk 02 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021

Büyük Köpek Takımyıldızı
(14 Şubat)

28 subat kucuk 02 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021

Küçük Köpek Takımyıldızı
(28 Şubat)

1-subat-2021-guneye-dogru
1 Şubat - Güneye Doğru
1-subat-2021-kuzeye-dogru
1 Şubat - Kuzeye Doğru
14-subat-2021-guneye-dogru
14 Şubat - Güneye Doğru
14-subat-2021-kuzeye-dogru
14 Şubat - Kuzeye Doğru
28-subat-2021-guneye-dogru
28 Şubat - Güneye Doğru
28-subat-2021-kuzeye-dogru
28 Şubat - Kuzeye Doğru
1 Şubat’ta saat 21:00’da, 14 Şubat’ta saat 20:00’da ve 28 Şubat’ta saat 19:00’da
güneye doğru ve kuzeye doğru bakarken gökyüzü (İstanbul saatine göre).

18 ve 19 Şubat’ta uydumuz ilk dördün evresine geçerken Mars’la yakınlaşacak. İki gece üst üste Ay’a doğru baktığınızda hemen yakınlarında göreceğiniz turuncu nokta, -0,9 kadir parlaklığındaki kızıl gezegenden başkası olmayacak! Boğa Takımyıldızı’ndaki Ülker Açık Yıldız Kümesi’ni de katarsanız hoş bir üçgen oluşturduklarını göreceksiniz.

18-subat
18 Şubat
19-subat
19 Şubat

Şubat ayında gökyüzünde neler var?​

2021’in en kısa ayında gökyüzünde bizi neler bekliyor acaba? Doğrusu Şubat, önceki ayların yoğun gezegen, göktaşı yağmuru ve tutulma trafikleriyle karşılaştırılınca görece sakin bir ay olacak. Yine de gözlem için kış takımyıldızları olanca görkemleriyle gökyüzünü süslemeye devam ediyor. Avcı, Büyük Köpek ve Küçük Köpek takımyıldızlarını -ve onların en parlak yıldızlarının oluşturduğu Kış Üçgeni’ni- günbatımından itibaren gece boyunca görebilirsiniz. Ayrıca Zodyak (tutulum) takımyıldızları Boğa, İkizler, Yengeç ve Aslan da Şubat akşamları sırayla doğudan yükselecek.

01 subat kucuk 02 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021

Avcı Takımyıldızı
(01 Şubat)

14 subat kucuk 02 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021

Büyük Köpek Takımyıldızı
(14 Şubat)

28 subat kucuk 02 Şubat Ayında Gökyüzü - 2021

Küçük Köpek Takımyıldızı
(28 Şubat)

1 Şubat’ta saat 21:00’da, 14 Şubat’ta saat 20:00’da ve 28 Şubat’ta saat 19:00’da güneye doğru ve kuzeye doğru bakarken gökyüzü (İstanbul saatine göre).
kuzeye-guneye-dogru-mobil

18 ve 19 Şubat’ta uydumuz ilk dördün evresine geçerken Mars’la yakınlaşacak. İki gece üst üste Ay’a doğru baktığınızda hemen yakınlarında göreceğiniz turuncu nokta, -0,9 kadir parlaklığındaki kızıl gezegenden başkası olmayacak! Boğa Takımyıldızı’ndaki Ülker Açık Yıldız Kümesi’ni de katarsanız hoş bir üçgen oluşturduklarını göreceksiniz.

18-19-subat-mobil

Şubat ayının önemli gökyüzü olayları ve Ay'ın Evreleri

Ay, 4 Şubat’ta son dördün, 11 Şubat’ta yeniay, 19 Şubat’ta ilk dördün, 27 Şubat’ta da dolunay evresinde olacak.

Takvim üzerindeki resimlere tıklayarak resimleri büyük şekilde görebilirsiniz.

Pazartesi

Salı

Çarşamba

Perşembe

Cuma

Cumartesi

Pazar

1

01-subat-2021-takvim

Güneye doğru bakarken gökyüzü.

2

3

4

04-subat-2021-takvim
Ay son dördün evresinde.

5

6

7

8

9

10

11

11-subat-2021-takvim

Ay yeniay evresinde.

12

13

14

14-subat-2021-takvim
Güneye doğru bakarken gökyüzü.

15

16

17

18

19

19-subat-2021-takvim

Ay-Mars yakınlaşması, Ay ilk dördün evresinde.

20

21

22

23

24

25

26

27

27-subat-2021-takvim

Ay dolunay evresinde.

28

28-subat-2021-takvim

Merkür sabah gökyüzünde en yüksek noktada.

Not: Bu sayfadaki yıldız haritaları, sizin de bilgisayarınıza ücretsiz olarak indirebileceğiniz Stellarium yazılımıyla oluşturulmuştur. 

Şubat ayının önemli gökyüzü olayları ve Ay'ın Evreleri

Ay, 4 Şubat’ta son dördün, 11 Şubat’ta yeniay, 19 Şubat’ta ilk dördün, 27 Şubat’ta da dolunay evresinde olacak.

1 Şubat Pazartesi

Güneye doğru bakarken gökyüzü.

1 Ocak ve hemen sonrasındaki birkaç akşam, gün batımından hemen sonra güneybatıda Jüpiter ve Satürn birbirine hâlâ çok yakın konumda görünmeyi sürdürecek.

01-subat-2021-takvim

2 Şubat Salı

3 Şubat Çarşamba

4 Şubat Perşembe

Ay son dördün evresinde.
04-subat-2021-takvim

5 Şubat Cuma

6 Şubat Cumartesi

7 Şubat Pazar

8 Şubat Pazartesi

9 Şubat Salı

10 Şubat Çarşamba

11 Şubat Perşembe

Ay yeniay evresinde.

11-subat-2021-takvim

12 Şubat Cuma

13 Şubat Cumartesi

14 Şubat Pazar

Güneye doğru bakarken gökyüzü.
14 Şubat’ta saat 20:00’da güneye doğru bakarken gökyüzü (İstanbul saatine göre).
14-subat-2021-takvim

15 Şubat Pazartesi

16 Şubat Salı

17 Şubat Çarşamba

18 Şubat Perşembe

19 Şubat Cuma

Ay-Mars yakınlaşması.
Ay ilk dördün evresinde.
19-subat-2021-takvim

20 Şubat Cumartesi

21 Şubat Pazar

22 Şubat Pazartesi

23 Şubat Salı

24 Şubat Çarşamba

25 Şubat Perşembe

26 Şubat Cuma

27 Şubat Cumartesi

Ay dolunay evresinde.

27-subat-2021-takvim

28 Şubat Pazar

Merkür sabah gökyüzünde en yüksek noktada.

2020 boyunca adeta gökyüzünde hakimiyet kuran Jüpiter ve Satürn bu ay sahneden çekilmiş görünüyorlar. Çünkü Dünya’dan bakınca Güneş’in tam arkasından geçiyorlar. Onları görebilmek için Şubat’ın sonunu beklemek ve gün doğumundan hemen önce, ufku tümüyle açık, hava kirliliğinin olmadığı bir yerden doğuya doğru bakmak gerekecek. Eğer böyle bir ortamı yakalayıp bakabilirseniz, sizi bir başka sürpriz daha bekliyor olacak: Satürn ile Jüpiter’in arasında
göz kırpan Merkür!

28-subat-2021-takvim

Not: Bu sayfadaki yıldız haritaları, sizin de bilgisayarınıza ücretsiz olarak indirebileceğiniz Stellarium yazılımıyla oluşturulmuştur.