Temmuz Ayında Gökyüzü

2021

İşte yaz, işte tatil, işte gökyüzü! Hayır, biz yazı yalnızca masmavi gündüz gökyüzüyle değil, yıldız dolu gece gökyüzüyle de sevenlerdeniz! Temmuz ayında havalar sıcak, gökyüzü genelde açık olur. Hele tatil için kentlerin dışında; köylerde, dağlarda, kumsallarda vakit geçiriyorsak geceyi iple çekeriz. Samanyolu’nu doyasıya izlemek ve birçoğunu kentten göremediğimiz takımyıldızlarını bulmak için geç saatlere kadar kaldığımız bile olur! O nedenle gökbilimseverler için temmuz çok özel bir aydır. Bakalım bu yıl temmuzda gökyüzünde neler olacak?

Temmuzda Takımyıldızlar ve Samanyolu

Temmuz güneye doğru

1 Temmuz 23.00, 15 Temmuz 22.00, 31 Temmuz 21.00’de güneye doğru bakarken gökyüzü.

Temmuz akşamlarında gün batımından iki saat kadar sonra güneye doğru bakarken, Yaz Üçgeni’ni biraz daha yükselmiş görürüz.

Çalgı, Kuğu ve Kartal, yanlarına Yunus, Kanatlı At, Andromeda gibi yaz takımyıldızlarını da alarak doğudan başucu noktasına doğru yükselirler. Herkül, Kuzey Tacı, Çoban ve Berenis’in Saçı gibi ilkbahar takımyıldızları da kuzeybatıya doğru alçalışa geçer. Burç takımyıldızlarından Başak, Terazi, Akrep, Yılancı, Yay ve Oğlak da neredeyse bütün gece sahnededir.

Temmuz kuzeye doğru

1 Temmuz 23.00, 15 Temmuz 22.00, 31 Temmuz 21.00’de kuzeye doğru bakarken gökyüzü.

Kuzeye doğru baktığınızdaysa Kutup Yıldızı’nın çevresinde ağır ağır dönen -daha doğrusu dönüyormuş gibi görünen- Küçük Ayı, Büyük Ayı, Ejderha, Kral, Kraliçe ile ufka yakın geçtikleri ve sönük yıldızlardan oluştukları için bulması daha zor olan Zürafa, Vaşak ve Küçük Aslan da vardır.

Temmuzun bir başka armağanı da Samanyolu’dur! Çünkü aşağıdaki resimlerde de göreceğiniz gibi (bu resimlerde Samanyolu parlaklığı artırılarak belirginleştirilmiştir) gün batımından gün doğumuna kadar gökyüzünü bir uçtan bir uca kateden gökadamızın diski, adeta bir saatin kolları gibi döner. Akşam kuzey güney doğrultusunda uzanırken sabaha karşı kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda görünür.

Saat 22:00

Saat 23:00

Saat 24:00

Saat 01:00

Saat 02:00

Saat 03:00

Saat 04:00

Temmuzda Gezegenler

8 Temmuz

Gözlemesi zor Merkür’ü ay boyunca sabahları gün doğumundan önce doğuda bulmaya çalışabilirsiniz. Hızlı gezegen, 8 Temmuz sabahında doğuda, kendisi için en yüksek noktaya varır. Yani Güneş’ten en uzak ve en görülebilir noktaya… Üstelik hemen yanı başında hilâl evresindeki Ay da vardır. Temmuz ortasına doğru parlaklığı biraz daha artacak Merkür’ü daha kolay bulabilirsiniz. Ne var ki giderek ufka yaklaşır. Ay sonunda Güneş’e iyice yaklaşır ve eylülde akşamları görünmek üzere ağustosta gözden kaybolur.

Ayın 13’ünde günbatımından hemen sonra batıya baktığınızda çok ilginç bir buluşmaya tanık olacaksınız. Önceki günlerde giderek birbirine yaklaşan ve 11’i ile 12’sinde yanına hilal evresindeki Ay’ı da alan Venüs ve Mars, 13 Temmuz’da neredeyse dip dibe gelecek. Hem de dürbün ya da teleskopla bakarken bile bir arada görünecek kadar yakına! Sonraki günlerdeyse yolları ayrılacak ve Mars ay sonuna doğru giderek görünmez hale gelecek.

Ay boyunca gün batımından bir saat kadar sonra Satürn, iki saat kadar sonra da Jüpiter doğudan yükseliyor. Önceki ay Satürn, geçen ay da Jüpiter tersinir harekete başlamıştı; yani gökyüzünde sabit yıldızlara göre doğuya değil, batıya doğru hareket ettiklerini söylemiştik. (Dünya’nın ve öteki gezegenlerin Güneş’in çevresindeki hareketinin bir sonucu olan bu ilginç duruma ilişkin ilerleyen aylarda Kumbara’da daha fazla bilgi bulacaksınız.) 24-25 Temmuz’da ise Güneş Sistemi’nin devlerinin yanında Ay da olacak; hem de dolunay şeklinde!

Temmuz’da Göktaşı Yağmurları

Bu ay üç göktaşı yağmuru var. Eğer yine ışık kirliliğinden uzak bir yerde, örneğin bir köyde ya da sahildeyseniz, yere sırt üstü uzanıp kayan yıldızların tadını çıkarabilirsiniz. Temmuzun 28’i gecesi, Güneybalığı Takımyıldızı’ndan geliyormuş gibi görünen bir göktaşı yağmuru, 30’unda da iki değişik kaynaktan, Kova ve Oğlak Takımyıldızı’ndan geliyormuş gibi görünen iki göktaşı yağmuru var. Ancak aynı günlerde uydumuz dolunaya yakın bir evrede olacağı için Ay doğmadan gözlem yapmak daha mantıklı olacak.

Bu ay üç göktaşı yağmuru var. Eğer yine ışık kirliliğinden uzak bir yerde, örneğin bir köyde ya da sahildeyseniz, yere sırt üstü uzanıp kayan yıldızların tadını çıkarabilirsiniz. Temmuz’un 28’i gecesi, Güneybalığı Takımyıldızı’ndan geliyormuş gibi görünen bir göktaşı yağmuru, 30’unda da iki değişik kaynaktan, Kova ve Oğlak Takımyıldızı’ndan geliyormuş gibi görünen iki göktaşı yağmuru var. Ancak aynı günlerde uydumuz dolunaya yakın bir evrede olacağı için Ay doğmadan gözlem yapmak daha mantıklı olacak.