Kaya Çevrimi
Kayalar doğadaki en sert maddelerdendir. Zamana karşı dimdik dururlarmış gibi görünürler. Ama onlar bile doğanın yıpratıcı ve aşındırıcı güçleri karşısında ve milyonlarca yıl içinde değişirler, yok olurlar, yeniden oluşurlar. Üç temel kaya türü vardır: püskürük (volkanik) kayalar, tortul kayalar ve başkalaşım kayalar. Bu tür kayalar zamanla birbirlerine dönüşür. Bu dönüşüme “kaya çevrimi” denir.
Kaya Çevrimi
Sıcak ve sıvı magma yeryüzüne çıkar çıkmaz (lav adını alır) soğumaya başlar. Kısa sürede katılaşıp taşlaşır ve püskürük kaya olur. Bu kayalar artık doğanın fiziksel, kimyasal ve biyolojik süreçlerinin etkisi altındadır. Zamanla aşınır, kırılır ve ufalanırlar. Deniz diplerinde, göl yataklarında, çöl kumullarında yığılıp tortu oluştururlar. Bu tortular milyonlarca yılda birikir ve katmanlaşır; basıncın ve sıcaklığın etkisiyle tortul kayalara dönüşür. Kıta kayma hareketleri sonucunda tortul kayaların bir bölümü yerin altına girer. Yine basınç ve sıcaklığın etkisiyle bu kayaların da yapısı değişir; başkalaşım kayalara dönüşürler. Bunlar eğer daha da derine giderse, erir ve magmaya dönüşür. Sonra bir yanardağ püskürmesiyle yeniden yeryüzüne çıkıp lav olarak akarlar. Bu çevrim milyonlarca yıl gibi çok uzun bir sürede gerçekleşir.
Kaya çevrimi yalnızca bu dönüşümlerden ibaret değildir. Biraz daha karmaşıktır. Çünkü uygun koşullar oluştuğunda her türlü kaya bir başkasına dönüşebilir. Doğa da milyonlarca yıl içinde koşulları sık sık uygun hale getirir.
