1 Mart 1896’da radyoaktivite keşfedildi.

Görsel kaynağı: Wikipedia

1896’da Henri Becquerel, önceki yıl Wilhelm Röntgen’in keşfettiği x-ışınlarını doğal olarak yayabilecek maddeler üzerine çalışıyordu. Uranyum tozlarını güneşe tutacaktı. Güneş’in enerjisini emen uranyumun fotoğraf filmi üzerinde iz bırakacağını umuyordu. Ama hava kapalı olduğu için deneyini birkaç gün erteledi. Tozların sarılı olduğu filmleri çekmecesine koydu. 1 Mart günü tam deneyi yapacakken uranyumun gerçekte bir başka enerji kaynağına ihtiyaç duymadan ışıma yaptığını fark etti. Becquerel radyoaktiviteyi keşfetmişti.

2 Mart 1933’te ilk King Kong filmi gösterime girdi.

Görsel kaynağı: Wikipedia

King Kong canavarlı korku filmlerinin ilklerinden biridir. Film otoritelerce en iyi korku filmlerinden biri sayılır. Yaptığı gişe hasılatıyla yapımcı şirketi iflastan da kurtarmıştır. Konusu kısaca şöyledir: Ünlü bir film yapımcısı filmini tamamlamak için ekibiyle birlikte çok uzaktaki bir adaya, Kafatası Adası’na, gider. Filmin baş rol oyuncusu da yanındadır. Ne var ki bu tuhaf adada başlarına gelecek şeyler hakkında kimsenin bir fikri yoktur. Adada Kong adında dev bir goril yaşamaktadır.

3 Mart 2019’da SpaceX Dragon uzay aracı Uluslararası Uzay İstasyonu’na kenetlendi.

Deneme amaçlı planlanan görevde “çok kullanımlık” ticari uzay aracı 2 Mart’ta insansız olarak uzaya fırlatıldı. Yaklaşık bir gün sonra SpaceX Dragon, Uluslararası Uzay İstasyonu’na otomatik olarak başarıyla kenetlendi.

4 Mart 1936’da Hindenburg hava gemisi ilk uçuşunu yaptı.

Görsel kaynağı: Wikipedia

Yolcu taşıyacak şekilde tasarlanmış Alman hava gemisi (zeplin) Hindenburg, ilk uçuşunu 4 Mart 1936’da gerçekleştirdi. Zeppelin Şirketi’nce Constance Gölü kıyısında üretilen hava gemisinin ilk uçuşunda 87 yolcu ve mürettebat bulunuyordu.

5 Mart 1979’da Jüpiter’in uydularından Io’da aktif yanardağ gözlendi.

Görsel kaynağı: Wikipedia

Io, Jüpiter’in 4 büyük uydusundan biridir. Ocak 1610’da Galileo Galilei tarafından keşfedilmiştir. Yüzeyindeki 400’ü aşkın aktif yanardağ nedeniyle Güneş Sistemi’nin jeolojik olarak en etken gökcismidir.

6 Mart 1924’te Tutankamon’un mumyasının bulunduğu lahit açıldı.

Görsel kaynağı: Wikipedia

Tutankamon günümüzden 2.350 yıl önce Eski Mısır’ı 10 yıl kadar yönetmiş ünlü bir firavundur. 9-10 yaşlarında firavun olmuştur. Mumyasının bulunduğu gizli ve hiç dokunulmamış mezar odası 1922’de İngiliz arkeolog Howard Carter tarafından keşfedilmiştir. Mumyanın incelenmesi için lahit 6 Mart 1924’te de açılmıştır.

7 Mart 1876’da Alexander Graham Bell telefonun patentini aldı.

Görsel kaynağı: Wikipedia

29 yaşındaki İskoç kökenli genç mucit Alexander Graham Bell, 7 Mart 1876’da çığır açan yeni icadı telefon için ABD’de patent aldı.

8 Mart 1976’da Gözlemlenen en büyük kaya meteorit, Dünya’ya düştü.

Görsel kaynağı: Meteorite Reconderivative work / Wikipedia

8 Mart 1976’da Pekin saatiyle 15:00’da Kirin Bölgesi’nin kuzeyinde büyük bir meteor yağmuru başladı. Saat 15:01’de, gökyüzünde dolunay büyüklüğünde görülen bir ateş topu güneybatıya doğru hızla ilerledi. Gökyüzünde 300-400 kilometre boyunca gittikten sonra düşen göktaşından geriye 1.774 kilogram ağırlığıyla şimdiye kadar bulunan en büyük kaya tipi meteorit kaldı.

9 Mart 2015’te Solar Impulse 2 dünyanın çevresini dolaşacağı yolculuğuna başladı.

Yalnızca güneş enerjisiyle çalışan Solar Impulse 2’nin kanat açıklığı Boeing 747’den biraz daha büyüktü. Yaklaşık 2 ton ağırlığındaki tek kişilik deneysel uçak, tarihi yolculuğuna 9 Mart 2015’te Abu Dabi’den başladı. İlk durağı olan Umman’ın başkenti Maskat’a 13 saat sonra indi. Dünya çevresindeki turunu da 26 Temmuz 2016’da Abu Dabi'ye inerek 1 yıl 4 ay 17 günde tamamladı. Bu deneyin amacı ileride güneş enerjisiyle çalışan uçaklar yapmak değildi. Amaç yenilenebilir enerjinin potansiyelini, onunla nelerin yapılabileceğini göstermekti.

10 Mart 1977’de Uranüs’ün halkaları keşfedildi.

Görsel kaynağı: NASA

ABD’li gökbilimci James Elliot ve ekibi, Uranüs bir yıldızın önünden geçerken gezegenin on bir halkası olduğunu gözlemledi. Güneş Sistemi’ndeki öteki dev gezegenlerin halkalarına göre çok ince olan halkalar ağırlıklı olarak buz parçalarından oluşuyordu. Burada Hubble Uzay Teleskobu’nun çektiği bir fotoğraf (renklendirilmiş olarak) görülüyor. Fotoğrafta ayrıca Uranüs’ün dört uydusu da görülüyor.

11 Mart 1918’de İspanyol gribi salgını başladı.

Görsel kaynağı: Wikipedia

Adı İspanyol gribi olmasına karşın 20. yüzyılın en büyük salgını (aynı zamanda tarihteki en büyük salgınlardan biri) ABD Kansas’ta bir askeri üste genç bir askerde görülen griple başladı. Büyük Grip Salgını olarak bilinen salgın, I. Dünya Savaşı nedeniyle Avrupa’ya gönderilen askerlerle bütün Avrupa’ya sonra da dünyaya yayıldı.

12 Mart 1921’de İstiklâl Marşı TBMM'de kabul edildi.

Mehmet Akif Ersoy
Görsel kaynağı: Wikipedia

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 23 Nisan 1920’de açılmasından hemen sonra Kurtuluş Savaşı’nın anlam ve önemini belirtecek ve bağımsızlığımızın simgesi olacak bir milli marş için çalışmalar başlatılmıştır. Bunun için 1921 yılının başında bir yarışma düzenlenmesi ve yarışmada birinci gelen şiire o dönemin koşullarında büyük bir para ödülü verilmesi kararlaştırılmıştır. TBMM’de yapılan oylamanın sonucunda, en beğenilen şiir Mehmet Akif Ersoy'un yazdığı şiir olmuş ve İstiklal Marşı’mız olarak kabul edilmiştir. Mehmet Akif Ersoy para ödülünü almamıştır.

13 Mart 1781’de 7. gezegen keşfedildi.

Görsel kaynağı: NASA

Uranüs Güneş Sistemi’nin üçüncü büyük gezegenidir. Teleskopla keşfedilen de ilk gezegendir. Aslında Uranüs, açık bir gökyüzünde çıplak gözle görülebilir; ancak çok yavaş ilerlediğinden tarih boyunca kimse onun bir gezegen olduğunu fark edememiştir. Uranüs’ü ünlü İngiliz gökbilimci William Herschel keşfetmiştir.

14 Mart 1988’de Pi Günü ilk kez kutlandı.

1988’den beri her yıl mart ayının 14. günü dünyada matematikçiler, matematik öğretmenleri ve öğrenciler arasında pi günü olarak kutlanır. Pi günü martın, yani 3. ayın 14. günü saat 1:59’da kutlanmaya başlar. 14 Mart aynı zamanda ünlü bilim insanı Albert Einstein doğum günüdür.

Pi’nin ilk 100 basamağı:
3,1415926535897932384626433832795028841971693993751058209749445923078164062862089986280348253421170679

15 Mart 1892’de Yürüyen merdivenin patenti alındı.

New York’lu Jesse W. Reno, kendi tasarladığı yürüyen merdiven için 15 Mart 1892’de ABD’de patent aldı. Yaklaşık üç yıl sonra Eylül 1895’te de Coney Island’daki eğlence parkı için 25 derece açılı bir yürüyen merdiven üretti. İlk yürüyen merdivenler ahşaptan yapılıyordu.

16 Mart 1926’da ilk sıvı yakıtlı roket başarıyla fırlatıldı.

Robert H. Goddard ve ilk sıvı yakıtlı roketi
Görsel kaynağı: Wikipedia

ABD’li fizikçi, mühendis ve mucit Robert Hutchings Goddard sıvı yakıtlı roketi geliştiren kişi olarak bilinir. Goddard ilk başarılı roketini 16 Mart 1926’da fırlattı. 1941’e kadar ekibiyle 34 roket daha fırlattı. Çok aşamalı roketin de mucidi olan Goddard’ın roketleri en çok 2,6 kilometre yükseğe çıkabildi ve hızları da en çok saatte 885 kilometreye ulaşabildi. Dönemin basını ve diğer bilim insanları Goddard’ın uzay yolculuğu teorileriyle dalga geçerdi.

17 Mart 1845’te Paket bandının patenti alındı.

Elastik bant ya da lastik bant olarak da bilinen paket bandı küçük, ince, kauçuk bir halkadır. Genellikle birkaç nesneyi bir arada tutmak ya da küçük bir kutunun, paketin kapalı kalmasını sağlamak için kullanılır. Bu basit ama çok kullanışlı icadın patenti, mucidi Stephen Perry tarafından 17 Mart 1845’te İngiltere’de alındı.

18 Mart 1915’te Çanakkale deniz zaferi kazanıldı.

Görsel kaynağı: Everett Collection / Shutterstock.com

Çanakkale Savaşı, I. Dünya Savaşı sırasında 1915–1916 yıllarında Gelibolu Yarımadası'nda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında yapılan deniz ve kara muharebelerine verilen addır. Britanya İmparatorluğu liderliğindeki itilaf devletleri, donanmalarının Çanakkale Boğazı'nı kolayca geçebileceğini düşünmüştü. İstanbul'a ulaşarak Osmanlı İmparatorluğu'nu çökertmeyi hedefliyorlardı. Ne var ki Osmanlı İmparatorluğu kuvvetleri 18 Mart 1915'te itilaf devletlerinin donanmasını büyük kayıplar verdirerek geri püskürttü ve büyük bir zafer kazandı.

19 Mart 2018’de Son erkek beyaz gergedan öldü.

Yeryüzündeki bitki ve hayvan türlerinin insan kaynaklı nedenler yüzünden yok olması son hızıyla sürüyor. Beyaz gergedanlar bunun ne yazık ki en üzücü örneğidir. Sudan adlı beyaz gergedan kendi türünden geriye kalan üç gergedandan biri ve son erkeğiydi. Kalan öteki iki beyaz gergedan da Sudan’ın kızı Najin ile torunu Fatu’ydu. Bacağında bir enfeksiyon çıkan Sudan birkaç hafta acı çektikten sonra 19 Mart 2018’de türünün son erkeği olarak yaşama veda etti. Sudan ölmeden alınan spermler sayesinde beyaz gergedanlar bundan sonra ancak koruma altında üretilebilecek.

20 Mart 1800’de ilk elektrik pili tanıtıldı.

İtalyan Alessandro Volta elektrik alanındaki öncü araştırmalarıyla bilinen bir bilim insanıydı. 1799’da sürekli elektrik akımı üretebilen ilk pili icat etti. Bu önemli icadını 20 Mart 1800’de yazdığı bir mektupla Londra’daki Kraliyet Derneği’nde tanıttı.

21 Mart 2006’da ilk tweet atıldı.

Twitter’ın kurucusu ve yöneticisi Jack Dorsey ilk tweet’i bundan çok değil, yalnızca 16 yıl önce, 21 Mart 2006’da, paylaştı. Dorsey tweet’inde “tweetter’ımın ayarlarını yapıyorum” yazmıştı. Bu tweet günümüze değin 100.000 dolayında “like” almıştır.

22 Mart 1985’te Birleşmiş Milletler ozon tabakasını koruma kararı aldı.

Eylül 2006’da Antarktika üzerindeki ozon tabakası deliği en geniş haline ulaştı: 29,6 milyon kilometrekare.
Görsel kaynağı: NASA

Atmosferde yerden 15 km yukarısı ile 35 km yukarısı arasında bol miktarda bulunan ozon bileşiğinin oluşturduğu ince bir tabaka vardır. Bu tabaka Güneş’ten gelen zararlı ve tehlikeli morötesi ışınları keser. Onların yeryüzüne ulaşmasını engeller. 1980’li yılların başında ozon tabakasının Antarktika üzerinde delindiği saptanmıştı. Bu büyük tehlike karşısında Birleşmiş Milletler’e üye ülkeler 22 Mart 1985’te ozon tabakasını koruma kararı aldı. Bu kararla birlikte alınan önlemler sayesinde 35 yıl sonra Eylül 2019’da ozon deliği en küçük haline geriledi.

23 Mart 2001’de uzay istasyonu Mir, Büyük Okyanus’a düşürüldü.

Görsel kaynağı: Wikipedia

Şu an Dünya yörüngesinde dönen Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan önce yaklaşık aynı yörüngede Rusya’ya ait Mir uzay istasyonu bulunuyordu. Görev süresi 5 yıl olarak planlanan Mir, 15 yıl boyunca 12 ülkeden 125 kozmonot ve astronotun uzaydaki evi ve laboratuvarı oldu. Orada 23.000 bilimsel deney yapıldı. Mir artık çalışamaz hale gelince de 23 Mart 2001’de kontrollü bir şekilde Büyük Okyanus’un güneyine düşürüldü.

24 Mart 1882’de vereme neden olan bakteri keşfedildi.

Robert Koch
Görsel kaynağı: Wikipedia

Alman doktor ve mikrobiyolog Heinrich Hermann Robert Koch modern bakteriyolojinin kurucularından biridir. Mikrobiyolojide yeni yöntemler geliştirmiş ve çeşitli mikropları keşfetmiştir. Bunlardan biri de verem bakterisi Mycobacterium tuberculosis’tir. Koch vereme yol açan bakteriyi 24 Mart 1882’de keşfetmiştir. Daha sonraki çalışmalarında kolera ve şarbona neden olan bakterileri de bulmuştur.

25 Mart 1655’te Satürn’ün en büyük uydusu Titan keşfedildi.

Christiaan Huygens

Satürn’ün en büyük uydusu Titan aynı zamanda Güneş Sistemi’ndeki en büyük ikinci uydudur. Kütle olarak Ay’dan yüzde 80 daha büyük olan Titan hacmen de Ay’ın 3 katıdır. Bu büyük uyduyu Hollandalı gökbilimci Christiaan Huygens kendi tasarladığı bir teleskopla 25 Mart 1655’te keşfetmiştir. Huygens aynı zamanda Satürn’ün çevresindeki yapının bir halka sistemi olduğunu da fark etmiştir.

26 Mart 1953’te Çocuk felcine karşı aşı geliştirildiği duyuruldu.

ABD’deki Pittsburgh Üniversitesi’nde tıbbi araştırmalar yapan Dr. Jonas Silk, 26 Mart 1953’te katıldığı bir ulusal radyo programında çocuk felcine karşı geliştirdiği aşının çok başarılı olduğunu duyurdu. Önceki yıl ABD’de çocuk felci salgını olmuş 52 bin yeni vaka ortaya çıkmış ve bunların 3.000’i de yaşamını yitirmişti.

27 Mart 1915’te Tifolu Mary tutuklandı ve karantinaya alındı.

Tifolu Mary (Mary Mallon)
Görsel kaynağı: Wikipedia

İrlanda’dan ABD’ye göçen Mary Mallon New York’ta varlıklı ailelerde aşçılık yapıyordu. Kimsenin hatta kendisinin bile bilmediği şey, son derece sağlıklı olmasına karşın, tifo hastalığının taşıyıcısı olduğuydu. Hiç fark etmeden New York’ta birkaç kez küçük çaplı tifo salgınına yol açmıştı. Kentin varlıklı ve temiz bölgelerinde tifo salgınlarının çıkmasının yarattığı şaşkınlık üzerine bir dedektif durumu araştırdı. Sonunda hastalığın Mary’den yayıldığını keşfetti. Mary Malon’un lakabı Tifolu Mary oldu. Şanssız Mary toplum sağlığını tehdit etmemesi için yaklaşık otuz yıl karantinada tutuldu.

28 Mart 1949’da Büyük Patlama kuramının adı kondu.

Evreni açıklayan Büyük Patlama kuramı bir zamanlar bilim dünyasında benimsenen tek kuram değildi. Ona alternatif başka kuramlar da vardı. Örneğin, liderliğini Fred Hoyle’un yaptığı bir grup bilim insanı evrenin genişlediğini ama bir başlangıcı ya da sonu olmadığını ileri süren “kararlı durum” kuramını destekliyordu. Fred Hoyle, 28 Mart 1949’da BBC’nin bir radyo programında evren üzerine konuşmaya çağrıldı. Program sırasında hiç hoşlanmadığı bir kuramı anlatırken sık sık “evrenin büyük bir patlamayla başladığını ileri süren kuram” diye söz etmesinden sonra “Büyük Patlama” adı önce basın, sonra da halk tarafından benimsendi.

29 Mart 1974’te pişmiş kilden askerler (Terracota Ordusu) keşfedildi.

Görsel kaynağı: G. Victoria / stock.adobe.com

Çin’in kuzeybatısındaki Şiyan kentinde bir su kuyusu açmaya çalışan çiftçiler ilk Çin imparatoru Çin Şiu Huan’a ait devasa bir mezar keşfetti. Mezarda kilden yapılmış normal boyutlarda, binlerce asker ile onlarca at heykeli bulunuyordu. Askerlerin hepsinin giyimleri, saçları, yüz hatları ve duruşları birbirinden farklıydı.

30 Mart 1791’de evrensel uzunluk ölçüsü birimi, metre, tanımlandı.

Dünyada ABD’nin de aralarında bulunduğu birkaç ülke dışındaki bütün ülkelerde uzunluk ölçü birimi olarak metre kullanılır. Fransız Bilimler Akademisi uzunluk ölçüsü birimi olarak metreyi 30 Mart 1791’de tanımlamıştır. Buna göre 1 metre Ekvator’dan Kuzey Kutbu’na kadar olan uzunluğun 10 milyonda biridir. Türkiye’de de 26 Mart 1931’de çıkarılan bir yasayla uluslararası ağırlık ve uzunluk ölçüleri kabul edilmiştir.

31 Mart 1889’da Eyfel Kulesi açıldı.

Görsel kaynağı: Wikipedia

1789 Fransız Devrimi'nin 100. yıldönümü nedeniyle, Gustave Eiffel’in yaptığı 312 metre yüksekliğindeki demirden Eyfel Kulesi 31 Mart 1889’da açıldı. Günümüzde 324 metredir. Eyfel kulesinin yapımı 2 yıl 2 ay 5 gün sürmüştü.