Tropikal yağmur ormanları, tropikal iklim bölgelerinde bulunan yoğun ve nemli ormanlardır. Genellikle yaprak dökmeyen, uzun ağaçlardan oluşurlar. Bu ormanlar, karalardaki biyoçeşitliliğin en yoğun olduğu (yani hayvan, bitki ve mikroorganizma türlerinin en çok bulunduğu) alanlardır. Toplam yüzölçümleri 9 milyon kilometrekare dolayındadır. Yani karaların yaklaşık yüzde 6’sı tropikal yağmur ormanıdır.
Amazon Yağmur Ormanı, dünyanın en büyük tropikal yağmur ormanıdır ve Güney Amerika’nın Amazon Havzası’nda yer alır. Amazon Havzası, dünyanın en büyük akarsu sistemi olan Amazon Irmağı’na ve onun 17’si, bin kilometreden uzun 1.100 koluna ev sahipliği yapar. Bu akarsular, bölgedeki su çevriminin en önemli parçasını oluşturur ve hem bitkiler hem de hayvanlar için su kaynağı sağlar.
Güney Amerika’da yer alan Amazon Yağmur Ormanı, 5,3 milyon kilometrekare yüzölçümüyle dünyanın en büyük tropikal yağmur ormanıdır. Güney Amerika kıtasının yaklaşık üçte birini kaplar.
Amazon Yağmur Ormanı o kadar büyüktür ki eğer böyle bir ülke olsaydı, dünyanın en büyük 7. ülkesi olurdu.
Amazon genelinde her yıl, ortalama metrekareye 2.700 milimetre yağış olur. Türkiye ortalaması metrekare başı 534 milimetredir.
Ortalama sıcaklık 27 derecedir ve nem oranı da yüzde 90 dolayındadır.
Biyoçeşitlilik
Amazon Yağmur Ormanı, muazzam bir biyolojik çeşitliliğe ev sahipliği yapar. Binlerce bitki türü, yüzlerce memeli, kuş, sürüngen ve amfibi türü ile on binlerce böcek cinsi bu ormanda bulunur. Daha birçok türün de henüz keşfedilmediği ya da tanımlanmadığı söylenir.
Amazon Yağmur Ormanı, on binlerce bitki türüne ev sahipliği yapar. Bu bitkiler arasında rengarenk çiçekler, devasa ağaçlar, uzun sarmaşıklar ve su bitkileri bulunur.
Kolları ve kolların arasına serpiştirilmiş yüzlerce gölle birlikte Amazon, aslında engin bir tatlısu denizi gibidir. Bu tatlısu denizinde 3.000 dolayında balık türü yaşar. Ama hâlâ keşfedilememiş yüzlerce türün olduğu düşünülmektedir.
Amazon Havzası, dünyanın en büyük akarsu sistemi olan Amazon Irmağı’na ve onun 17’si, bin kilometreden uzun 1.100 koluna ev sahipliği yapar.
Amazon Yağmur Ormanı’nda hayvanlar da tür çeşitliliği açısından bitkiler kadar zengindir -hatta daha zengindir-. Yağmur ormanında bir milyondan çok böcek türü yaşadığı tahmin edilir. Ateşböceklerinin, arıların, sivrisineklerin, karıncaların, adı daha konmamış garip görünüşlü böceklerin ve kuşkusuz rengârenk kanatlarıyla dikkat çekici kelebeklerin yüzlerce türü bulunur.
Böceklerden başka uzun burunlu, pembe tatlı su yunusları, su yılanları, kemirgenler ve daha yüzlerce tür hayvan yaşar. Amazon kuş türleri açısından da çok zengindir. Papağanlar, muhabbet kuşları, balıkçıllar, ağaçkakanlar, karabataklar, doğanlar, kartallar ve daha yüzlerce tür kuş vardır. Kuşların yerini, geceleri aralarında vampir yarasaların da bulunduğu onlarca tür yarasa alır. Ormanın kralıysa kuşkusuz jaguardır.
Küçülen Amazon
Amazon Yağmur Ormanı, dünya ekosisteminin ve küresel iklimin çok önemli bir öğesidir. Dolayısıyla bütün canlılar ve insanlar için çok önemli ve değerlidir. Ne var ki tarım, hayvancılık, ağaç kesimi, madencilik ve kentsel genişleme gibi insan etkinlikleri nedeniyle yok olma tehlikesi altındadır. Amazon’un ve öteki yağmur ormanlarının giderek küçülmesi ya da ortadan kalkması, milyonlarca yıl içinde ortaya çıkmış canlı türlerinde büyük bir azalmaya, iklim değişikliğine ve binlerce yıldır orada yaşayan insan topluluklarının yaşam biçimlerinin bozulmasına yol açabilir.
Amazon insanları
Amazon Yağmur Ormanı’nda 300’ün üzerinde yerli topluluk bulunur. Ayrıca modern dünyayla hiç etkileşime geçmemiş 40 ila 120 kadar yerli grubun daha olduğu ve bunların toplam nüfusunun da 20 binin altında olduğu tahmin edilir.
