Aynaları günlük yaşamımızda sık sık kullanırız. Çok da işimize yararlar. Peki ayna nedir, nasıl yapılır ve ilk kez ne zaman kullanılmıştır? Bu soruları hiç düşündünüz mü? Gelin aynayı biraz daha yakından tanıyalım.
Ayna Nedir?
Üstüne düşen ışığın büyük bölümünü yansıtan nesnelere “ayna” denir. Aynalar, yansıtıcı yüzeylerinin şekline göre sınıflandırılır. Başlıca üç çeşit ayna vardır: Düz (düzlem) ayna, içbükey (çukur) ayna ve dışbükey (tümsek) ayna.
Düz aynalarda görüntünün boyu nesnenin boyuna eşittir. Küresel aynaların (içbükey ya da dışbükey) görüntüyü büyütme ve küçültme özelliği vardır.
İçbükey aynalar -ki bunlara dev aynası da denir- görüntüyü büyütür.
Dışbükey aynalarsa görüntüyü küçültür.
Bazı aynalarda özel olarak bazı bölümler içbükey bazı bölümler de dışbükey yapılır. Bunlara eğlence aynası, çılgın ayna ya da güldüren ayna denir.
Aynada bir nesnenin görüntüsünün oluşmasına yansıma denir.
Ayna Neyden Yapılır?
Günümüzde aynalar camdan yapılır. Genellikle cam levhaların bir yüzü, incecik bir gümüş tabakasıyla kaplanarak (sırlanarak) ayna elde edilir. Gümüş yerine alüminyum, nikel ya da krom (hatta altın) da kullanılabilir. Ancak aynaların camdan yapılması şart değildir. En eski aynalardan bazıları metal yüzeylerin parlatılmasıyla elde edilmiştir.
Görsel kaynağı: Wikipedia (clevelandart.org)
Günümüzde bazı uzay teleskoplarının aynaları camdan değil çok iyi parlatılmış metal yüzeylerden yapılır. Örneğin, James Webb Uzay Teleskopu’nun aynası berilyumdandır. Berilyum çok hafif ama çok dayanıklı bir metaldir ve geniş bir sıcaklık aralığında şeklini korur.
İlk Ayna
Cam doğada bulunabilir. Yanardağ püskürmeleri sırasında, çöle ya da kumsala düşen yıldırımlarla ya da yeryüzüne çarpan göktaşlarının yarattığı sıcaklıkla cam doğal olarak ortaya çıkabilir. Bunların en yaygını obsidyendir.
İnsanlar aynalardan önce kendilerini görmek için durgun suya bakardı.
İnsan yapımı ilk cam yaklaşık 4.000 yıl önce MÖ 2000’li yılların başında Mezopotamya’da keşfedildi. Dolayısıyla cam aynalar bu tarihten önce yoktu. Ama bu tarihten önce de insanlar ayna kullanmıştı. Camdan yapılmayan ilk aynalar yaklaşık 8.000 yıl önce Anadolu’da Çatalhöyük’te kullanıldı. Bunlar parlatılmış obsidyenden yapılma aynalardı.
Görsel kaynağı: Wikipedia (Zde)
Aynalar ve Hayvanlar
Hayvanların aynada kendilerini tanıyıp tanımadığına yönelik ilk deneyler 1970’li yılların başında yapılmaya başlandı. Bugüne değin yalnızca 7 hayvanın aynada kendisini tanıdığı görüldü.
- Asya fili
- Şempanze
- Bonobo
- Orangutan
- Goril
- Şişe burunlu yunus
- Saksağan
Bebekler 1,5 ila 2 yaş arasında aynada kendi görüntülerini tanır.
