Göçmen Kuşların Rotası
Göçmen Kuşların Rotası
Sonbaharla birlikte yeryüzündeki birçok canlı kış hazırlıklarına başlıyor. Göçmen kuşlar da bunların arasında… Kış için salça hazırlamıyor ya da badana yapmıyorlar. Onlar, baharda geldikleri yoldan sonbaharda geri dönüyorlar. Ama bu, öyle az buz bir yol da değil, yüzlerce hatta binlerce kilometre… Ertesi yıl bu yolu gerisin geri bir daha uçuyorlar! Her yıl düzenli olarak, genellikle yazı ya da kışı daha rahat geçirebilecekleri diyarlara varmak, bazen de üremek için bu çılgın yolculuğa çıkıyorlar.
Bu gerçekten çılgın bir yolculuk, çünkü bazı kuşlar dünyanın bir ucundan öbür ucuna kadar uçuyor! İnanmayacaksınız ama 10.000 kilometreden fazla –yani Dünya’nın çevresinin dörtte birini– uçanlar var. Çoğu göçmen kuş için göç etmek demek, bir ülkeden başka bir ülkeye değil, bir kıtadan bir başka kıtaya gitmek demek. Ne yazık ki bu uzun ve zorlu yolculuk sırasında göçmen kuşların bir bölümü de ölüyor. Ama yine de bu çılgınlıktan kendilerini alamıyorlar. Peki, ama neden? O kadar yola neden ve nasıl katlanıyorlar? Nereden nereye gidiyorlar?
Neden Göç Ederler?
Mevsim değişimi kuşların göçünün başlıca nedenidir. Yılın değişik dönemlerinde, farklı coğrafyalarda, farklı mevsimler yaşanır; bunu biliyoruz… İşte, göçmen kuşlar da çok sıcak ve çok soğuk dönemleri yaşamamak için yer değiştirmeyi seçiyorlar. Tıpkı bazı insanların yaz aylarında yaylaya çıkıp kışın kente ya da köye dönmeleri gibi. Mevsim değişimine paralel bir başka neden de besin arayışı. Kışın soğuk ve karlar altında geçtiği yerlerde kuşların yiyecek bulması ne kadar zordur, bir düşünsenize…
Bunların yanı sıra, yumurtlama yani üreme de kuşların yola koyulmalarında son derece önemli bir etkendir. Göçmen kuşların çoğu bahar aylarında kuzeydeki ılıman bölgelere göçüp orada yumurtlarlar. Bu sayede uzun yaz günlerinde daha rahat ederler ve yavrularını da bolca buldukları yiyeceklerle beslerler. Sonbahar gelince gelişip büyüyen yavrularını da yanlarına alıp aynı yolu geri dönerler.
Yollarını Nasıl Bulurlar?
Peki, kuşlar göç etmeye nasıl karar verir? Bu, genellikle günlerin uzunluğunun değişmesiyle ilişkilidir. Güneş’in daha erken ya da daha geç doğup batmaya başlaması kuşlara “harekete geç” sinyali verir. Ayrıca kuşlar göçleri sırasında yeryüzünün manyetik alanından yararlanırlar. Beyinlerinde küçük pusulalar vardır ve bu onlara yol gösterir, diyebiliriz.
Göç öncesinde kuşların vücutları yağlanır; yediklerini yağ biçiminde depo ederler. Bunu da sürekli kanat çırparak geçirdikleri uzun ve aşırı yorucu yolculuklarında enerji elde etmek için kullanırlar. Ayrıca bazı göçmen kuşlar ilkbahar göçünden önce, bazıları da sonbahar göçünden önce tüylerini yenilerler.
Göçmen kuşlar yola koyulmadan hemen önce belli bir alanda toplanır. Büyük gruplar halinde ve hep birlikte hareket ederler. Gökyüzünde aldıkları –genellikle V harfine benzeyen– şekil, onların daha az enerji harcayarak uçmasını sağlar. Göç sırasında bazıları gece, bazıları da gündüz uçar. Gece gündüz kesintisiz uçan türler de vardır.
Göçmen kuşlar yola koyulmadan hemen önce belli bir alanda toplanır. Büyük gruplar halinde ve hep birlikte hareket ederler. Gökyüzünde aldıkları –genellikle V harfine benzeyen– şekil, onların daha az enerji harcayarak uçmasını sağlar. Göç sırasında bazıları gece, bazıları da gündüz uçar. Gece gündüz kesintisiz uçan türler de vardır.
Biliyor muydunuz?
Atlantik yelkovanı, göç mevsiminde Atlas Okyanusu’nu baştan aşağıya geçerken 14.000 kilometre yol kat eder. Bir Atlantik yelkovanı 50 yıllık ömründe tam 8 milyon kilometre yolculuk yaparak rekor kırmıştır! Kuzey Amerika’dan Güney Amerika’ya göç eden çalı bülbülleri, hiç mola vermeden 86 saat uçabilirler! Kıyı çamurçullukları Alaska’dan Yeni Zelanda’ya 11.000 kilometrelik bir yolculuk yapar. Bu yolculuk öncesinde ağırlıklarının yarısı kadar yağ depolarlar.
Kuyrukkakan
Kuzey Sumrusu
Kısa Kuyruklu Yelkovan
Dövüşken Kuş
Swainson Atmacası
Amur Doğanı
Kuyrukkakan
Kısa Kuyruklu Yelkovan
Kuzey Sumrusu
Dövüşken Kuş
Swainson Atmacası
Amur Doğanı
Nereden Nereye?
Bazı türlerin göçleri kısa mesafelidir, bazılarınınki de uzun. Örneğin tropik bölgelerde yaşayan ve doğal yaşam alanlarında hem gün uzunlukları çok değişmeyen hem de sıcaklık farkları çok olmayan türler pek uzağa gitmeye gerek duymaz. Himalayalar’da ya da And Dağları’nda yaşayan bazı türlerse yalnızca bu çok yüksek dağların farklı düzeyleri arasında gidip gelirler.
Ama asıl göçmenler kıtalar arası yolculuk yapanlardır. O kadar çok kuş türü o kadar farklı yerlere göçer ki havada nasıl karışmıyorlar diye düşünür insan! Çoğu göçmen kuş, yol üzerinde bazı özel noktalarda konaklar. Buralarda hem dinlenir hem de beslenirler. Yukarıdaki haritada bazı türlerin dünya üzerindeki uzun göç rotalarını görüyorsunuz.
İstanbul’dan Geçen Göçmen Kuşlar
