Gök Cisminin Yörüngesi Değiştirildi
Gök Cisminin Yörüngesi Değiştirildi
Geçen ay bilim ve teknoloji tarihi açısından çok önemli bir gelişme yaşandı. İnsanlar ilk kez bir gök cisminin yörüngesini değiştirmeyi başardı. Hem de bu gök cismi Dünya’dan 11 milyon kilometre uzaktaydı. Bu çok büyük bir teknolojik başarıdır. Ayrıca belki gelecekte insanlığın kurtuluş umudu da olabilir. Neyden kurtuluş umudu mu? Tabii ki göktaşlarından; hani 65 milyon yıl önce dinozorları ve bütün canlı türlerinin yüzde 70’ini ortadan kaldıran göktaşı vardı ya, işte onun benzerlerinden…
Güneş Sistemi’nde milyonlarca asteroit ve kuyrukluyıldız bulunur. Bunların çok büyük bölümü Dünya için bir tehlike oluşturmaz. Kendi hallerinde Güneş’in çevresindeki yörüngelerinde dönerler. Dünya’ya uzaklığı 5 milyon kilometreden yakın ve çapı da 30 metreden büyük göktaşları potansiyel olarak tehlikeli kabul edilir. NASA bu tür gök cisimlerini saptar ve sürekli izler.
Didimos ile Dimorfos
Çapı yaklaşık 170 metre olan Dimorfos, çapı 780 metre dolayındaki Didimos’un çevresinde döner. Dönüş periyodu 11 saat 55 dakikadadır. İki asteroit, Dünya ile Mars arasında bir yörüngede yer alır. Güneş’in çevresindeki bir turlarını 770 günde tamamlarlar. İkilinin yörüngesi, 2003’te Dünya’ya 7 milyon kilometre (Ay’ın uzaklığının 19 katı) kadar yaklaşmıştı. Şu anda 13 milyon kilometre dolaylarındadır.
DART Görevi
2015’te NASA ile ESA ortaklaşa bir proje üzerinde çalışmaya başladı. NASA, DART adını verdiği görevi planlayıp yürütecekti. ESA da DART’tan dört yıl sonra uzaya göndereceği uzay aracıyla DART görevinin sonuçlarını inceleyecekti. NASA, 2018’de projenin uzay aracının yapımına başladı. Proje, uzay aracının Dünya’ya uzak küçük bir asteroide çarptırılması ve bu çarpışmanın sonucunda asteroidin yörüngesinin değişip değişmeyeceğinin gözlenmesiydi. Proje için seçilen asteroit Dimorfos’tu.
Uzay Aracı ve Görevi
1,8 metre x 1,9 metre x 2,6 metre boyutlarında ve 550 kilogram ağırlığındaki DART uzay aracı Dimorfos ile çarpışacak şekilde tasarlandı. DART’ın açılımı Double Asteroid Redirection Test’tir -yani Çift Asteroit Yön Değiştirme Denemesi. Görevin amacı gök cisimlerinin yörüngelerini değiştirip değiştiremeyeceğimizi gözlemektir. Görevin en zor bölümü kuşkusuz böylesine küçük bir uzay aracını 11 milyon kilometre ötedeki (görece) çok küçük bir asteroide çarpıtmaktı. Görevin bu bölümü gerçekten de dart oyununu anımsatıyordu.
Büyük Başarı
Görev büyük bir başarıyla sonuçlandı. 550 kiloluk DART uzay aracı 10 ay süren yolculuğun sonunda Dimorfos’a saatte 23 bin kilometrelik bir hızla çarptı. Çarpışma öncesinde uzaya bırakılan bir kamera ve uzay aracının kendi kamerası sayesinde de çarpışma canlı olarak izlendi. Dimorfos’un yörüngesi çok az da olsa küçüldü ve yörünge periyodu 32 dakika kısaldı.
Bu, insanlığın bir gök cisminin yörüngesini değiştirmek üzere ilk girişimiydi. Deneme, bilim insanlarına ve mühendislere Dünya’ya çarpma tehlikesi oluşturabilecek bir asteroidin keşfedilmesi durumuna daha iyi hazırlanmalarını sağlayacak önemli veriler sunacak.
