Yine Bir Ziyaretçimiz Var!

Muzaffer Özgüleş

Merhaba gökyüzüseverler! Bu ay bizleri yine dolu dolu bir gökyüzü bekliyor. Öncelikle çok uzaklardan gelen bir ziyaretçimiz var. Üstelik 71 yılda bir gelen türden bir ziyaretçi bu: 12P/Pons-Brooks Kuyrukluyıldızı. Ayrıca bir tam Güneş tutulması da nisan ayına damgasını vuracak; ama bu tutulma ne yazık ki Türkiye’den gözlemlenemiyor. Gelin hem bunları hem de nisan ayında bizi bekleyen daha birçok şeyi hep birlikte keşfedelim.

Nisan gökyüzünün öne çıkanları

Nisan ayında gökyüzü gündemi yine yoğun: Ülkemizden ne yazık ki göremeyeceğimiz bir tam Güneş tutulması, dürbünle gözlemleyebileceğimiz bir kuyrukluyıldız ve bir de gözlerinizi dört açmanız gereken Ay-gezegen-yıldız yakınlaşmaları sizleri bekliyor. Şimdi sırayla başlayalım…

Her ne kadar Türkiye’den gözlenemeyecek olsa da Kuzey Amerika kıtasını boydan boya geçeceği ve tam tutulma süresi 4,5 dakikayı bulacağı için çok dikkat çekici bir Güneş tutulması olacak 8 Nisan’da. Hatta Amerikalılar bu tutulmaya “Büyük Amerikan Tutulması” adını bile yakıştırmışlar. Toplamda 30 milyonu aşkın insanın yaşadığı yerleşimlerin üzerinden Ay’ın gölgesi geçeceğinden ve de tam tutulma hattına milyonlarca insanın akın etmesi beklendiğinden çok popüler bir tutulma olacağı kesin. Ne diyelim, olur da yolunuz Amerika’ya düşerse, uydumuz Ay, 8 Nisan’da Güneş’i birkaç dakikalığına örtecek, haberiniz olsun!

Nisan ayının bir başka önemli gökyüzü olayı da bir kuyrukluyıldız ziyareti. 12P/Pons-Brooks olarak bilinen bu kuyrukluyıldızı aslında şubat ayından itibaren görmeye başladık. Onu görebilmek için iyi bir dürbün hatta teleskopla bakmak şart; çünkü çıplak gözle görülebilecek parlaklıkta değil. Her ne kadar Güneş’e en yakın konuma ulaştığı 21 Nisan’da parlaklığı 4,6 kadire kadar çıkacak (yani görünür parlaklık sınırının içine girecek) olsa da bu tarihte Güneş’e ve dolayısıyla gün batımından sonra ufka çok yakın olacağı için gözlenemeyecek. Nisan ayının sonunda ya da başında, bir dürbünle aşağıdaki haritada gösterilen konumlarda 12P/Pons-Brooks Kuyrukluyıldızı’nı görmeye çalışmanız daha mantıklı olur.

12P/Pons-Brooks kuyrukluyıldızının Ocak’tan Temmuz’a kadar gökyüzünde izleyeceği yol yeşille, Güneş’in geçmekte olduğu ekliptik düzlemi de sarıyla çizilmiş. 19 Nisan’a kadar Koç takımyıldızında, ardından 3 Mayıs’a kadar Boğa’da, Mayıs’ın geri kalanında da Irmak takımyıldızında olacak. Görsel kaynağı: in-the-sky.org

12P/Pons-Brooks kuyrukluyıldızının periyodu 71 yıl. Yörünge periyodu 20 ila 200 yıl arasında olan Halley tipi (kısa periyotlu) kuyrukluyıldızlar grubuna giriyor. Bilinen en parlak periyodik kuyrukluyıldızlardan biri. Güneş’e en yakın konumdayken (perihelion) parlaklığı +5 kadire kadar ulaşıyor. 12P/Pons-Brooks kuyrukluyıldızı, Temmuz 1812’de Jean-Louis Pons tarafından Marsilya Gözlemevi’nde keşfedildi. 1883’te de William Robert Brooks tarafından yeniden saptandı; ve böylece periyodik olduğu anlaşıldı.

Nisan ayında gezegenler ve göktaşı yağmurları

Nisan ayında sabah gökyüzünde gezegenler arası yakınlaşmalar yine en üst düzeyde olacak! Sabah gün doğumundan bir saat kadar önce kalkıp doğu ufkuna baktığınızda pişman olmayacaksınız. Birbirine giderek yaklaşan Mars ile Satürn, 6 Nisan’da da Ay ile yakınlaşarak bir üçgen oluşturacak. 11 Nisan’da da resmen kavuşacaklar. 7 Nisan’da ise Venüs’le Ay’ın yakınlaşmasını görebilirsiniz. Ancak Venüs çok parlak olsa da ufka ve Güneş’e yakın olduğu için geçen ayki kadar kolay gözlenemeyecek.

Sayfadaki yıldız haritalarını üzerlerine tıklayarak daha büyük görebilirsiniz.

Bir süredir akşam gökyüzüne geçen Jüpiter artık gün batımlarında batı ufkuna çok yaklaştı. Dolayısıyla bu ay, hilal evresindeki uydumuzla son düetini yapacak. 10 Nisan’daki Ay-Jüpiter yakınlaşmasından sonra hızla alçalışa geçen Jüpiter, ay sonuna kadar batı ufkunda ışıldarken görülebilecek. Ancak önümüzdeki aydan itibaren Güneş’e iyice yaklaşacak ve sonra da yıldızımızın arkasından dolanarak sabah gökyüzüne geçecek. Dolayısıyla nisanda Jüpiter’i akşamları görme fırsatını kaçırmayın, deriz.

22 Nisan’da zirve yapacak Çalgı (Lyrid) göktaşı yağmurunun da saatte ortalama 18 göktaşı getirmesinin beklendiğini ekleyelim. Ancak dolunaya yakın bir evredeki Ay bu sayıyı (görünebilirliği) azaltacaktır. Bu nedenle Ay battıktan sonra, sabaha karşı daha çok göktaşı görme olasılığı olduğunu belirtelim.

Nisan ayı gökyüzü takvimi

Bakalım nisan ayında gökyüzünde bizleri başka neler bekliyor? Merak ediyorsanız, aşağıdaki gökyüzü takviminin günlerine tıklamanız yeterli!

Not: Bu sayfadaki gezegen ve yıldız haritaları, Stellarium yazılımıyla oluşturulmuştur. Siz de stellarium-web.org adresinden ya da mobil uygulamadan anlık haritalara ulaşabilir, yazıda söz edilen derin uzay nesnelerini bulmak için kullanabilirsiniz.

Yine Bir Ziyaretçimiz Var!

Muzaffer Özgüleş

Nisan gökyüzünün öne çıkanları

Nisan ayında gezegenler ve göktaşı yağmurları

Nisan ayı gökyüzü takvimi

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Muzaffer Özgüleş

Bu içerikler de ilginizi çekebilir

Kış Altıgeni Karşınızda!

Bu Ay da Jüpiter Karşı Konumda!

Orion’u Görmek İçin Son Şanslar!

BÜLTEN ABONELİĞİ

MİNİ KUMBARA DERGİSİ