Haritalar
Haritalar
Kitap okumak güzeldir. Okurken hem yeni şeyler öğreniriz hem de düş gücümüzü çalıştırıp keyif alırız. Benzer duyguları haritalarla dolu bir atlasın sayfalarını karıştırırken de yaşarız. Haritalara bakmak çok eğlenceli, aynı zamanda çok da öğretici bir uğraştır. Tabii ki bakarken zaman zaman düş gücümüzü kullanıp değişik yerlere gittiğimiz de olur.
Bir atlasın başına oturup onu incelerken hiç farkında olmadan saatler geçebilir. Çünkü haritalar ilk bakışta göründüklerinden çok daha fazla bilgi içerir ve okuyanı hemen içine alır. Üzerlerindeki yazılardan başka çizgiler, harfler, simgeler ve renkler de aslında hep birtakım özel bilgileri anlatır.
Bir atlasın başına oturup onu incelerken hiç farkında olmadan saatler geçebilir. Çünkü haritalar ilk bakışta göründüklerinden çok daha fazla bilgi içerir ve okuyanı hemen içine alır. Üzerlerindeki yazılardan başka çizgiler, harfler, simgeler ve renkler de aslında hep birtakım özel bilgileri anlatır.
Harita Nedir?
Yeryüzünün tamamının ya da yalnızca bir bölgesinin kuş bakışı görünüşünün ölçekli olarak (yani belli bir oranda küçülterek) düz bir yüzeye aktarılmış haline harita denir. Ama haritalarda ülke sınırları, sıcaklıklar, basınç gibi yeryüzünde görülmeyen bazı şeyler de bulunabilir. Haritalar kentimize, ülkemize, dünyamıza ilişkin bize ayrıntılı bilgi veren kılavuzlardır. Yeryüzünün değişik bölgelerinin taşıdığı benzer ve farklı özelliklerin farkına onlar sayesinde varırız. Öğrendikçe yeryüzüne bakışımız gelişir, genişler. Haritalarda, bilgi okunarak değil, görerek kavranır. Gerçekte haritalar simgesel resimlerdir. Üzerlerindeki her simgenin belli bir anlamı vardır. İlk bakışta görülenlerin yanı sıra, ele alınan bölgeye ilişkin daha başka birçok bilgi bu simgelerle anlatılır.
Haritalar genellikle düz yüzeylere yapılır; iki boyutludurlar. Ama bir de model küreler vardır. Model küreler küre biçiminde dünya haritalarıdır.
Harita Elemanları
Coğrafi haritalarda yeryüzünün fiziksel özelliklerinin yanı sıra, ülke sınırları, kentler, yer altı kaynakları, bitki örtüsü gibi çeşitli bilgiler verilebilir. Haritaların içerikleri farklı olabilir ama her haritada bulunan bazı temel öğeler de vardır. Bunlara harita elemanları da denir.
• Başlık
• Yön okları
• Izgara sistemi
• Ölçek
• İşaretler tablosu, harita anahtarı ya da lejant
Harita kaynağı: www.harita.gov.tr
Lejand
Her haritanın bir köşesinde -genellikle sağ alt köşede- o haritada kullanılan simgelerin ne anlama geldiğini açıklayan bir işaretler tablosu olur. Buna harita anahtarı ya da lejand da denir.
Yön Okları
Haritaların köşelerinden birinde yönleri gösteren bir işaret mutlaka olur. Bu bir pusula simgesi ya da doğrudan yönleri gösteren oklar şeklinde olabilir. Böylece haritada gösterilenlerin birbirlerine göre hangi yönde olduğu anlaşılır.
Başlık
Her haritada o haritanın hangi konuda hazırlandığını, amacını ve kapsamını belirten bir başlık bulunur. Bu başlık genellikle haritanın üst bölümünde ya da işaretler tablosunda olur.
Harita elemanlarından başka haritalarda yer alsa, iyi olacak iki öğe daha vardır. Ama bunlar her haritada bulunmayabilir. Bunlardan ilki tarihtir. Her haritanın bir köşesinde haritanın yapıldığı tarih belirtilmelidir. Çünkü tarih haritanın üzerindeki bilgilerin güncelliğine ilişkin fikir verir. İkincisi de hazırlayan kişinin ya da kurumun adıdır. Bu bilgi de haritanın güvenilirliğine ilişkin fikir verir.
Yükseklik ve Derinlikler
Temel öğelerden başka her haritada yer almayan ama bazı haritalarda bulunan bir öğe daha vardır: Yükseklikler ve Derinlikler Çubuğu. Bazı haritaların alt köşelerinden birinde o haritada kullanılan renklerin hangi yükseklik ve derinliğe karşılık geldiğini gösteren renkli bir çubuk olur.
Ölçek
Haritalarda yeryüzünün bir bölgesinin kâğıt üzerine aktarılması işlemi bire bir değil de küçültülerek yapılır. Yeryüzü şekillerinin haritaya aktarılması sırasında yapılan küçültmenin oranına ölçek denir. Bir haritanın ölçeği o haritanın, betimlediği bölgeden ne kadar küçük olduğunu gösterir. Ölçek genellikle iki şekilde gösterilir: Çizgi Ölçek ve Kesir Ölçek.
Izgara Sistemi
Izgara sistemi aslında enlem ve boylam çizgileridir. Bunlar sayesinde haritadakilerin dünya üzerindeki konumu ve yeri anlaşılır.
Harita kullanarak bir yeri bulmaya çalışırken bu yön işareti büyük önem taşır. Genellikle bir pusula yardımıyla önce kuzey yönü saptanır, sonra da haritadaki kuzey işareti o yönü gösterecek şekilde harita çevrilir.
Harita Elemanları
Coğrafi haritalarda yeryüzünün fiziksel özelliklerinin yanı sıra, ülke sınırları, kentler, yer altı kaynakları, bitki örtüsü gibi çeşitli bilgiler verilebilir. Haritaların içerikleri farklı olabilir ama her haritada bulunan bazı temel öğeler de vardır. Bunlara harita elemanları da denir.
• Başlık
• Yön okları
• Izgara sistemi
• Ölçek
• İşaretler tablosu, harita anahtarı ya da lejant
Harita kaynağı: www.harita.gov.tr
Başlık
Her haritada o haritanın hangi konuda hazırlandığını, amacını ve kapsamını belirten bir başlık bulunur. Bu başlık genellikle haritanın üst bölümünde ya da işaretler tablosunda olur.
Yön Okları
Haritaların köşelerinden birinde yönleri gösteren bir işaret mutlaka olur. Bu bir pusula simgesi ya da doğrudan yönleri gösteren oklar şeklinde olabilir. Böylece haritada gösterilenlerin birbirlerine göre hangi yönde olduğu anlaşılır.
Harita kullanarak bir yeri bulmaya çalışırken bu yön işareti büyük önem taşır. Genellikle bir pusula yardımıyla önce kuzey yönü saptanır, sonra da haritadaki kuzey işareti o yönü gösterecek şekilde harita çevrilir.
Izgara Sistemi
Izgara sistemi aslında enlem ve boylam çizgileridir. Bunlar sayesinde haritadakilerin dünya üzerindeki konumu ve yeri anlaşılır.
Ölçek
Haritalarda yeryüzünün bir bölgesinin kâğıt üzerine aktarılması işlemi bire bir değil de küçültülerek yapılır. Yeryüzü şekillerinin haritaya aktarılması sırasında yapılan küçültmenin oranına ölçek denir. Bir haritanın ölçeği o haritanın, betimlediği bölgeden ne kadar küçük olduğunu gösterir. Ölçek genellikle iki şekilde gösterilir: Çizgi Ölçek ve Kesir Ölçek.
Lejand
Her haritanın bir köşesinde -genellikle sağ alt köşede- o haritada kullanılan simgelerin ne anlama geldiğini açıklayan bir işaretler tablosu olur. Buna harita anahtarı ya da lejand da denir.
Yükseklikler ve Derinlikler
Temel öğelerden başka her haritada yer almayan ama bazı haritalarda bulunan bir öğe daha vardır: Yükseklikler ve Derinlikler Çubuğu. Bazı haritaların alt köşelerinden birinde o haritada kullanılan renklerin hangi yükseklik ve derinliğe karşılık geldiğini gösteren renkli bir çubuk olur.
Harita elemanlarından başka haritalarda yer alsa, iyi olacak iki öğe daha vardır. Ama bunlar her haritada bulunmayabilir. Bunlardan ilki tarihtir. Her haritanın bir köşesinde haritanın yapıldığı tarih belirtilmelidir. Çünkü tarih haritanın üzerindeki bilgilerin güncelliğine ilişkin fikir verir. İkincisi de hazırlayan kişinin ya da kurumun adıdır. Bu bilgi de haritanın güvenilirliğine ilişkin fikir verir.
Siyasi Haritalar
Siyasi haritalar, fiziki haritaların aksine yer şekilleri hakkında bilgi vermez. Haritada bulunan ülkelerin sınırlarını, yerleşim merkezlerini gösterir. Yani fiziki harita bölgelerin doğa koşullarını bize gösterirken siyasi harita sınırları öğrenmemize yardımcı olur.
Haritayı daha büyük görmek için üzerine tıklayabilirsiniz.
Harita kaynağı: www.harita.gov.tr
