İnsanlar tarih boyunca hep büyük ve yüksek yapılar yapmanın peşinde koşmuştur. Kimileri bunu ne kadar güçlü olduklarını göstermek için, kimileri kendilerini korumak için, kimileri de dinsel ya da politik nedenlerle yapmıştır. İnsanlar büyük binalar, hatta devasa binalar yapmayı günümüzde de sürdürüyor. Bu alanda yeni rekorlar da kırılıyor. Tabii ki günümüzde gökdelen yapımındaki temel güdü ekonomi. Gelin insanların günümüze kadar yaptığı büyük yapılara şöyle bir göz atalım.
Sayfadaki resimleri büyük görmek için üzerlerine tıklayabilirsiniz.
Mezopotamya’nın Zigguratları
Zigguratlar başta Sümerler ve Babilliler olmak üzere Mezopotamyadaki birçok halk tarafından binlerce yıl boyunca inşa edilmiş büyük tapınaklardır. Sümerlerin zigguratları yaklaşık 30 metre yüksekliğinde çok geniş ve büyük yapılardı. Güneşte pişirilmiş tuğlalardan yapılırdı.
Eski Mısır’ın Dev Piramitleri
Büyük mimari yapıtlar ortaya koyma konusunda Eski Mısırlılar çok ileri gitmişti. Tanrıları için dev heykeller, dev tapınaklar yaptılar. Kuşkusuz yaptıkları en büyük yapılar piramitlerdi. Gize’deki Büyük Piramit’i MÖ 2570’te tamamladıklarında yüksekliği 146 metreydi. Piramit, dikdörtgen pirizma şeklinde kesilmiş, 2500 kilo ağırlığındaki çok büyük kaya bloklarından yapılmıştı. Gelmiş geçmiş insan yapımı en yüksek yapı oldu ve bu özelliğini tam 3881 yıl boyunca korudu.
Lincoln Katedrali
Yapımına 1072’de başlanan İngiltere’nin Lincoln kentindeki Lincoln Katedrali 1311’de tamamlandığında tam 160 metre yüksekliğindeydi. Kireçtaşından yapılan katedral, Büyük Piramit’in elinden aldığı bu rekoru 1539’a kadar tam 238 yıl korudu. O tarihte en yüksek kulesi yıkıldığı ve bir daha da onarılmadığı için unvanını kaybetti. Bu unvan 1884’e kadar Avrupa’daki çeşitli kilise ve katedrallerde dolaştı.
Washington Anıtı
1884’te insan yapımı en yüksek yapı unvanı ABD’de Washington’daki Washington Anıtı’na geçti. Dünyanın en yüksek dikilitaşı olan bu anıt ülkenin ilk başkanı George Washington’ın anısına yapılmıştır ve 169 metre yüksekliğindedir.
Eiffel Kulesi
Yapımına 1887’de başlanan ve 1889’da tamamlanan Eiffel Kulesi o güne kadar insanların yaptığı her şeyden daha yüksekti. Bittiğinde yüksekliği tam 300 metreydi. En yüksek yapı olma unvanını 41 yıl koruyan bu görkemli yapı o günden beri de Fransa’nın simgesi haline gelmiştir.
En Kısa Süreli Rekortmen:
Chrysler Binası
Gelişen inşaat teknolojisi ve güvenli asansörün icadıyla birlikte 1900’lü yılların başında yüksek binaların önü açıldı. ABD’de New York’taki Chrysler Binası 1930’da tamamlandığında 319 metre yüksekliğiyle Eiffel’in rekorunu elinden aldı. Ne var ki rekortmenliği pek kısa sürdü.
Empire State Binası
Chrysler Binası’nın açılışından yalnızca 11 ay sonra 1931’de yine New York’ta bir başka gökdelenin Empire State Binası’nın açılışı yapıldı. Bu gökdelen 381 metre yüksekliğiyle rekoru Chrysler Binası’ndan aldı ve tam 39 yıl boyunca kimseye kaptırmadı.
Amerika’dan Asya’ya
En yüksek gökdelenler uzunca bir süre hep ABD’de yapıldı. 1970’te New York’ta açılan Dünya Ticaret Merkezi’nin ikiz binaları 417 metre yüksekliğindeydi. Böylece İkizler rekoru, Empire State Binası’nın elinden aldı. Ne var ki yalnızca üç yıl sonra Chicago’da açılan Sears/Willis Kulesi 442 metre yüksekliğiyle yeni rekortmen oldu. ABD’nin rekortmen binaları bu üstünlüklerini 25 yıl daha sürdürdüler. 1998’de Malezya’nın başkenti Kuala Lumpur’da açılan Petronas Kuleleri 452 metreyle en yüksek gökdelen unvanını Asya kıtasına taşıdı.
Günümüzde dünyanın en yüksek 100 binasından 60’ı Asya’da yer alıyor. Bunlardan 24’ü Çin’de. Gökdelenlerin doğduğu ülke ABD’de ilk yüze giren yalnızca 4 gökdelen bulunuyor.
Görsel Kaynağı: Pavel L Photo and Video / Shutterstock.com
Görsel Kaynağı: Abrar Sharif / Shutterstock.com
Burç Halife
Şu an için dünyanın en yüksek binası Birleşik Arap Emirlikleri’nde Dubai’deki Burç Halife’dir. 163 katlı gökdelen 828 metre yüksekliğindedir. Tepesinden bırakılan bir nesnenin yere düşmesi 20 saniye sürer. 1 Ocak 2010’da açılan bina en yakın takipçisinden (Şangay Kulesi) 196 metre daha yüksektir.
İstanbul’un Gökdelenleri
İstanbul Türkiye’nin en büyük kentidir. Burada 1960’lı yıllardan beri yüksek binalar yapılıyor. Yeni binaların yükseklikleri de sürekli artıyor. Dünyada 40 katın üzerinde katı olan ve yüksekliği yaklaşık 150 metreden yüksek binalara gökdelen deniyor. Bu tanımlamaya göre şu anda İstanbul’da 50 dolayında gökdelen var. En yükseği de Skyland İstanbul ikiz binalarıdır. Bunlar 284 metre yükseklikleriyle Avrupa’nın şimdilik onuncu yüksek gökdelenleridir.
