ÇOCUKLARIN BİLGİ BANKASI KUMBARA DERGİSİ TÜRKİYE İŞ BANKASI’NIN ÇOCUKLARA ARMAĞANIDIR

KUMBARA DERGİSİ TÜRKİYE İŞ BANKASI’NIN ÇOCUKLARA ARMAĞANIDIR

Ara
Close this search box.
Gökbilimde hemen hemen her şey önceden bellidir. Güneş’in, Ay’ın ve yıldızların ne zaman doğup batacağı, hangi gezegenin ne zaman görünüp kaybolacağı yıllar öncesinden hesaplanır ve bilinir. Bu, çok eski çağlardan beri böyledir. O dönemlerde bile insanlar gökyüzünün o kadar sıkı takipçisiydiler ki ne zaman, hangi gök olayının olacağını önceden bilir, Güneş ve Ay tutulmaları gibi sıra dışı olanları bile öngörebilirlerdi. Ne var ki bazı şeyleri öngörmek olanaksızdır. Kuyrukluyıldızlar da bunların başında gelir! Geçen ayın gökyüzü içeriğini hazırladığımız sırada (Ağustos’un başında) gökyüzünde beliriveren Nishimura kuyrukluyıldızı da onlardan biriydi. Gelin, eylül ayında rüzgâr gibi gelip geçen bu kuyrukluyıldıza ve ekim ayının diğer sürprizlerine biraz daha yakından bakalım.
kuyrukluyildiz Rüzgâr Gibi Geçti!
Görsel kaynağı: Wikipedia (paramsach)
Zaten onu ilk fark eden ve ona adını veren Japon amatör gökbilimci Hideo Nishimura da bu kuyrukluyıldızı 12 Ağustos’ta keşfetmişti. Ancak kısa süre içinde C/2023 P1 (Nishimura) kuyrukluyıldızı giderek yaklaştı. 12 Eylül’de gezegenimize en yakın noktadan, sonra da 17 Eylül’de Güneş’e en yakın noktadan geçti. Ardından Güneş Sistemi’ndeki uzun yolculuğuna devam etmek üzere uzaklaşmaya başladı.
nishimura wiki Rüzgâr Gibi Geçti!
Görsel kaynağı: Wikipedia (Manolo Gómez)

Periyodunun, yani Güneş’in çevresindeki bir tam turunu tamamlama süresinin 406 yıl olduğu tahmin edilen C/2023 P1 kuyrukluyıldızı, 2227’de bize ve Güneş’e en uzak noktasına (günöte) ulaşacak. Yani onu yeniden bu kadar yakından görebilmek için 2429’a dek beklemek gerekecek! Gelgelelim, 12 Ağustos’ta Nishimura’nın, çektiği fotoğraflar üzerinde inceleme yaparken keşfettiği ve en parlak olduğu zamanlarda bile ufka çok yakın olduğundan çıplak gözle zar zor seçilebilen bu kuyrukluyıldızı görmek, o zaman da pek kolay olmayacaktır.

Dolayısıyla, “bir kuyrukluyıldızı kaçırdık!” diye hiç üzülmeyin. Çünkü en deneyimli, en karanlık yerlerde gözlem yapan ve en sıkı donanımlı birçok gökbilimci bile onu göremedi. Yine de kuramsal olarak onu hâlâ görebilirsiniz! Aşağıdaki haritayı kullanarak Nishimura kuyrukluyıldızını ekim ayında nerede ve hangi parlaklıkta (daha doğrusu çıplak gözle göremeyeceğiniz sönüklükte!) bulabileceğinizi öğrenebilir, bir teleskopla şansınızı deneyebilirsiniz. Kuyrukluyıldızlara ilişkin daha çok bilgi edinmek isterseniz de bu içeriğimize bakabilirsiniz.

Sayfadaki yıldız haritalarını üzerlerine tıklayarak daha büyük görebilirsiniz.

gunes hatti in the sky.org Rüzgâr Gibi Geçti!
Yukarıdaki gökyüzü haritasında sarı çizgi, Güneş’in gökyüzünde izlediği hattı (yani ekliptiği) gösteriyor. Yeşil çizgi de Nishimura Kuyrukluyıldızı’nın rotasını veriyor. Ekim ayında Başak Takımyıldızı’ndan çıkıp Karga’ya, sonra da Su Yılanı’na geçiyor. Bu sırada parlaklığı da giderek azalıyor ve +6’dan +10’lara kadar düşüyor.
Görsel kaynağı: in-the-sky.org

Ekim ayında neler olacak?

Aşağıdaki gökyüzü takviminde de göreceğiniz gibi bu ay dolu dolu geçecek. Göktaşı yağmurları (bkz. aşağıdaki harita) ve Ay-gezegen yakınlaşmaları sıkça bizimle olacak. Tabii sonbahar takımyıldızlarını ve onların içinde dürbün ya da teleskopla görebileceğiniz derin uzay nesnelerini saymıyoruz bile… Yeter ki gökyüzü açık olsun!
ekim 2023 goktasi yagmurlari Rüzgâr Gibi Geçti!
Ekim ayında görülecek göktaşı yağmurlarının kaynakları (yeşil renkle gösterilenler)
Bu ekim ayını farklı kılan şey, 14 Ekim’deki halkalı Güneş tutulması ve onu izleyen 28 Ekim’deki parçalı Ay tutulması. Ne yazık ki bu Güneş tutulması da Türkiye’den gözlenemiyor. Yeryüzündeki şanslı bölge bu kez Amerika kıtası. 28’indeki Ay tutulmasından da çok şey beklemeye gerek yok. Çünkü adı üzerinde parçalı; Ay’ın çok az bir bölümü yerkürenin tam gölge konisine giriyor ve çoğunlukla yarı gölge konisinde kalıyor. Örneğin, İstanbul’da 23:15’te zirveye ulaşan tutulmada Ay’ın ancak yüzde 12’si kararıyor. Parçalı tutulmayla ilgili daha çok ayrıntı istiyorsanız daha önce paylaştığımız bu içeriğimize bakabilirsiniz.
ay tutulmasi cizim2 Rüzgâr Gibi Geçti!
Son olarak gezegenlere bakalım. Geçen ayki içeriğimizde ayrıntılı olarak incelediğimiz Venüs, bu ay sabahları çok daha erken doğacak. Hatta 20 Ekim’de sabah gökyüzünde en yüksek noktaya çıkacak. Ekim ayının başında -4,5’luk parlaklığıyla adeta bir sokak lambası gibi sabahlarımızı aydınlatacak. Merkür de ekim ayına hızlı bir başlangıç yapacak ve -1,1’lük parlaklığıyla ayın ilk birkaç gününde doğu ufkunun hemen üzerinde seçilebilecek. Ancak izleyen günlerde Güneş’e yaklaştığı için görülmesi zorlaşacak.
01 ekim venus merkur Rüzgâr Gibi Geçti!
1 Ekim sabahı gün doğumundan bir saat kadar önce Venüs ve Merkür.
Jüpiter de giderek daha erken doğmaya başlayacak ve neredeyse gün batımından bir saat sonra doğudan yükselecek. Satürn daha da erkenci çünkü gün batımında çoktan yükselmiş olacak. Jüpiter’in parlaklığı -2,9, Satürn’ün parlaklığı da anca +0,6 olacak. Mars bu ay yine ortalıkta görünmeyecek; çünkü Güneş’e çok yakın konumda…

Ekim ayı gökyüzü takvimi

Bakalım ekim ayında gökyüzünde bizleri başka neler bekliyor? Merak ediyorsanız, aşağıdaki gökyüzü takviminin günlerine tıklamanız yeterli!
31 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

1

Pazar

02 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

2

Pazartesi

02 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
Ay-Jüpiter yakınlaşması
03 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

3

Salı

03 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
Ay-Ülker açık yıldız kümesi (M45) yakınlaşması
04 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

4

Çarşamba

05 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

5

Perşembe

06 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

6

Cuma

06 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
Ay son dördün evresinde, Zürafa göktaşı yağmuru
07 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

7

Cumartesi

08 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

8

Pazar

09 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

9

Pazartesi

09 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
Ejderha (Draconid) göktaşı yağmuru (saatte ortalama 10 göktaşı)
10 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

10

Salı

10 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
Ay-Venüs yakınlaşması, Güney Boğa (Southern Taurid) göktaşı yağmuru
11 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

11

Çarşamba

11 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
Arabacı (Aurigid) göktaşı yağmuru (saatte ortalama 2 göktaşı)
12 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

12

Perşembe

13 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

13

Cuma

14 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

14

Cumartesi

14 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
Ay yeniay evresinde, halkalı Güneş tutulması (Türkiye’den görülemeyecek)
15 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

15

Pazar

16 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

16

Pazartesi

17 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

17

Salı

18 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

18

Çarşamba

18 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
İkizler (ε-Geminid) göktaşı yağmuru (saatte ortalama 3 göktaşı)
19 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

19

Perşembe

20 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

20

Cuma

20 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
Venüs sabah gökyüzünde en yüksek noktada
21 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

21

Cumartesi

22 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

22

Pazar

22 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
Ay ilk dördün evresinde, Avcı (Orionid) göktaşı yağmuru (saatte ortalama 15 göktaşı)
23 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

23

Pazartesi

24 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

24

Salı

24 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
Venüs sabah gökyüzünde en büyük batı uzanımında, Ay-Satürn yakınlaşması
25 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

25

Çarşamba

25 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
Küçük Aslan (Leonis Minorid) göktaşı yağmuru (saatte ortalama 2 göktaşı)
26 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

26

Perşembe

27 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

27

Cuma

28 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

28

Cumartesi

28 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
Ay dolunay evresinde, parçalı Ay tutulması
29 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

29

Pazar

29 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
Ay-Jüpiter yakınlaşması
30 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

30

Pazartesi

30 ekim 2023 Rüzgâr Gibi Geçti!
Ay-Ülker açık yıldız kümesi (M45) yakınlaşması
31 ekim2023 Rüzgâr Gibi Geçti!

31

Salı

Not: Bu sayfadaki gezegen ve yıldız haritaları, Stellarium yazılımıyla oluşturulmuştur. Siz de stellarium-web.org adresinden ya da mobil uygulamadan anlık haritalara ulaşabilir, yazıda söz edilen derin uzay nesnelerini bulmak için kullanabilirsiniz.