Erkenciler Yaşadı!

Muzaffer Özgüleş

“Günler kısa mı kısa… Hemen akşam oluyor ve şıp diye hava kararıveriyor. Hatta sabahları uyandığımda bile hava hâlâ karanlık, canım da hiç yataktan çıkmak istemiyor.” dediğinizi duyar gibiyiz. Aslında hiç de yalnız değilsiniz! Aynı şeyleri düşünen o kadar çok kişi var ki çevrenizde… Peki, bu tatsız durumu bir avantaja çevirmeye ne dersiniz? Size sabahlarınızı keyifli hale getirecek, “İyi ki erken kalkmışım” dedirtecek müthiş gözlem önerilerimiz var. Tabii akşamlarınız için de… Ocak ayında gökyüzü, işte burada!

Ocak sabahları çok renklidir!

Bugünlerde sabahları gökyüzünde, tam da siz okula gitmek için sokağa çıktığınız saatlerde çok ilginç bir buluşma var. Üç gezegen, Venüs, Merkür ve Mars, güneydoğu yönünde, Güneş doğmadan önceki bir saat boyunca birbirine çok yakın konumdalar. Üstelik ayın ilerleyen günlerinde yer de değiştiriyorlar. Hatta üç günlüğüne yanlarına Ay’ı bile alıyorlar. O halde bu buluşma kesinlikle daha yakından incelenmeyi hak ediyor.

Köşemizin takipçileri bilir; aslında Venüs birkaç aydır sabah “yıldızı” olarak ışıldamasını sürdürüyor. Hızlı Merkür de bazen akşamları bazen de sabahları görünecek şekilde tipik köşe kapmacasına devam ediyor. Geçen ay akşamcıydı, bu ay da sabahçı! Ayrıca uzun zamandır bize yüzünü göstermeyen Mars da bu aydan itibaren yeniden sahnelere, yani sabah gökyüzüne dönüş yapıyor.

Sayfadaki yıldız haritalarını üzerlerine tıklayarak daha büyük görebilirsiniz.

Ocak ayının 1’inde 5’inde, 15’inde, 25’inde ve 31’inde Venüs, Merkür ve Mars, sabahları gün doğumundan önce güneydoğu yönünde sıralanmış halde olacak.

İlk önce Venüs doğuyor. Gün doğumundan yaklaşık üç saat kadar önce. Ama ocak ayının sonlarına doğru giderek daha geç doğmaya başlıyor. Venüs’ten bir saat kadar sonra da Merkür güneydoğu ufkundan yükseliyor. Ocak ayının ilk yarısında, Güneş’in doğuşuna 1-1,5 saat kala doğduğu için görmesi kolay; ama ayın sonuna doğru onu yakalamak zorlaşacak. Mars da belli belirsiz görünüyor; çünkü Güneş’e yakın ve sönük. Bu yüzden sabah ufkunda onu ayrıt etmek güç olabilir. Bir dürbün işinizi kolaylaştıracaktır.

Ocak ayının 8’i, 9’u ve 10’u sabahı gün doğumundan önce güneydoğuda üç gezegen ve Ay.

Bu üçlü yanlarına Akrep takımyıldızının en parlak yıldızı Antares’i (Akrep Yüreği’ni) de alıyor ve hoş bir görüntü oluşturuyor. Hatta ocak ayının 8, 9 ve 10’uncu günlerinin sabahında incecik bir hilâl evresindeki Ay da onlara eşlik ediyor. İşin daha ilginç yanı, 27 ve 28 Ocak’ta sabahları yaşanıyor. Çünkü Mars ve Merkür adeta dip dibe geliyorlar ve sanki yer değiştiriyorlar! Sonrasında Merkür alçalışını, Mars da yükselişini sürdürüyor.

Ocak ayının 27’si ve 28’i sabahı Merkür ile Mars gün doğumundan hemen önce güneydoğuda dip dibe gelecek.

Ocak ayında gökyüzünde başka neler var?

2024’e merhaba dediğimiz bu ayın gökyüzünde, kış takımyıldızlarından oluşan arkadaki ışıltılı fonun önünde, daha birçok gösteri var. Ama kış takımyıldızları da başlı başına keyifle izlenmeye değer. Günbatımıyla birlikte doğudan yükselişe geçen Avcı, Büyük Köpek, Küçük Köpek, Tavşan gibi kış takımyıldızları gece boyunca bu şöleni sürdürüyor. Gökyüzünün en parlak yıldızlarının bir araya toplandığı ve içinde Kış Üçgeni’ni de bulabileceğiniz bu takımyıldızlar, ocak ayında her gün daha erken doğacak.

Ocak ayında kış takımyıldızları.

Yukarıda söz ettiğimiz üç gezegenin dışındaki gezegenlerden Jüpiter önceki ay karşı konuma ulaşmıştı -yani gün batımıyla birlikte doğuyordu. Ancak aradan geçen iki ayda artık gün batımında çoktan yükselmiş, hatta neredeyse meridyene (güney doğrultusuna) gelmiş oluyor. Dev gezegeni ay boyunca yavaş yavaş batıya doğru ilerler halde ve geceyarısından biraz sonra batarken göreceğiz. Sonraki aylardaysa onu bir akşam gezegeni olarak ve daha erken batarken izleyeceğiz.

Satürn artık akşam gökyüzünde iki üç saat kadar göründükten sonra batıyor. Onu akşamları görmek için bu ay son fırsat, diyebiliriz. Çünkü hızlı bir şekilde batıya doğru ilerliyor ve Güneş’e yaklaştığı için görülmesi güçleşecek. Şubat’ın sonuna gelindiğinde Güneş’in arkasından dolanmaya başlayacak ve Nisan’dan itibaren sabah gökyüzüne geçecek. Halkalı gezegenin Ay’ın 14’ünde hilâl evresindeki Ay’la güzel bir buluşması olduğunu da anımsatalım.

Ocak ayı gökyüzü takvimi

Bakalım ocak ayında gökyüzünde bizleri başka neler bekliyor? Merak ediyorsanız, aşağıdaki gökyüzü takviminin günlerine tıklamanız yeterli!

Not: Bu sayfadaki gezegen ve yıldız haritaları, Stellarium yazılımıyla oluşturulmuştur. Siz de stellarium-web.org adresinden ya da mobil uygulamadan anlık haritalara ulaşabilir, yazıda söz edilen derin uzay nesnelerini bulmak için kullanabilirsiniz.

Erkenciler Yaşadı!

Muzaffer Özgüleş

Ocak sabahları çok renklidir!

Ocak ayında gökyüzünde başka neler var?

Ocak ayı gökyüzü takvimi

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

Muzaffer Özgüleş

Bu içerikler de ilginizi çekebilir

Gün Geceyle Eşitleniyor!

Venüs Mars’a doğru koşuyor!

Mars En Yakınımızda!

BÜLTEN ABONELİĞİ

MİNİ KUMBARA DERGİSİ