James Webb Uzay Teleskobu

Hoş Geldin
James Webb

Gece gökyüzündeki yıldızlara baktığınızda sanki onların titreştiğini ya da parlaklıklarının azalıp çoğaldığını fark etmişsinizdir. Gerçekte yıldızlara bir şey olmaz. Yalnızca atmosferimizdeki sıcaklık değişimleri, rüzgâr ve tozlar yıldızların görüntüsünü bozar, onları titriyormuş gibi görmemize yol açar.

Atmosfer ve Teleskoplar

Atmosferimiz Dünya’yı saran ince bir gaz tabakasıdır. Yeryüzünün sıcak kalması, uzaydan gelen zararlı ışınlardan korunması ve en önemlisi nefes alabilmemiz için atmosfere ihtiyacımız var. Ne var ki atmosfer, gökyüzü meraklılarının ve gökbilimcilerin işini de biraz zorlaştırıp olumsuz etkiler. Bu nedenle dünyanın en büyük teleskopları hep dağlara, havanın temiz ve ince olduğu yerlere kurulur.

Teleskoplar Uzayda

Teleskopları uzaya çıkarmak ve Dünya’nın yörüngesine yerleştirmek; atmosferin bu olumsuz etkisinden kurtulmanın yollarından biridir. İlk kez 1946’da Lyman Spitzer’in ortaya attığı bu fikir, 1968’de OAO-2 adlı bir Amerikan uzay teleskobuyla yaşama geçirildi. Bugüne dek 116 uzay teleskobu uzaya gönderildi. 37’si hala çalışır durumda olan teleskopların en bilineni de Hubble Uzay Teleskobu’dur (HUT).

Hubble Uzay Teleskobu

Bu ünlü teleskop adını Amerikalı gökbilimci Edwin Hubble’dan alır. Hubble, 1920’li yıllarda çok önemli iki büyük keşif yaptı. Evrende yalnızca Samanyolu’nun değil başka gökadaların da olduğunu ve evrenin sürekli genişlediğini keşfetti.

Hubble Uzay Teleskobu, 13 metre uzunluğunda ve 4 metre çapında yani yaklaşık bir otobüs büyüklüğünde bir teleskoptur. Enerjisini güneş panellerinin topladığı güneş ışınlarından alır. Gelen ışıkları toplayıp odaklayan aynası 2,4 metre çapında, 11 ton ağırlığında ve yaklaşık 1,5 milyar dolar değerindedir. Bu ayna gelen ışıkları toplayıp odaklar. HUT, yalnızca görünür ışıkla değil, morötesi ve yakın kızılötesi ışınlarla da gözlem yapar.

Hubble Teleskobu’nun bize ulaştırdığı bazı görüntüler.
Görsellerin kaynağı: NASA

HUT, 1990’da yerden 540 kilometre yukarıdaki yörüngesine yerleştirildi. Dünya çevresindeki bir turunu 97 dakikada tamamlayabilen Hubble Uzay Teleskopu’nun saatteki hızı yaklaşık 28 bin kilometredir. Otuz yılı aşkın bir süredir çalışan teleskop görev süresi bittiğinde atmosfere sokulacak ve okyanusa düşürülecek.

HUT daha görevinin sonuna gelmeden ondan çok daha güçlü yeni bir teleskop geçen ay uzaya fırlatıldı: James Webb Uzay Teleskobu.

Yapımına 2003’te başlanan James Webb Uzay Teleskobu da tıpkı Hubble gibi adını önemli birinden alıyor: NASA’nın ikinci başkanı (Ay’a insan gönderilen Apollo programını yöneticisi) James Webb’den.

NASA ile ESA’nın ortak projesi olan teleskop bugüne değin uzaya gönderilen en gelişmiş teleskoptur. 20 metre x 14 metre boyutlarında ve yaklaşık 6,5 ton ağırlığındadır. Aynası Hubble’ın aynasının yaklaşık 4,3 katı büyüktür ve kızılötesi ışınları toplayacaktır.

Hubble’ın aynası

James Webb’in aynası

Dünya’dan ve Ay’dan etkilenmemesi için yörüngesi Dünya’dan 1,5 milyon kilometre ötede ve sürekli Dünya’nın gölgesinde kalacak şekilde belirlendi.

James Webb Uzay Teleskobu’nun birçok bilimsel amacı vardır. Bunlardan başlıca üçü şöyledir:

Evrenin ilk dönemlerinin nasıl olduğunu incelemek.
İlk yıldızların ve gökadaların oluşumunu ve gelişimini incelemek.
Başka yıldız sistemlerinin oluşum ve gelişimleri ile ötegezegenleri araştırmak.

Önümüzdeki on yıl boyunca uzaydaki en keskin gözümüz olacak James Webb Uzay Teleskobu’ndan gelecek ilk görüntüleri heyecanla bekliyoruz.

Hoş Geldin
James Webb

Atmosfer ve Teleskoplar

Teleskoplar Uzayda

Hubble Uzay Teleskobu