Uzun bir yaz günü. Hava çok sıcak değil. Belli ki hafiften esen rüzgâr havayı biraz olsun serinletmiş. Kentin biraz dışına, ailenizle ya da arkadaşlarınızla bu güzel günün tadını çıkaracağınız bir yere gitmişsiniz. Çevrede ne büyük binalar, ne elektrik telleri ne de ağaçlar var. İşte, uçurtmanızı özgürce gökyüzüne salabileceğiniz güzel bir ortam. Yukarıda, mavi gökyüzünün derinliklerinde tatlı tatlı süzülen uçurtmayı bu dünyaya bağlayan tek şey elinizde tuttuğunuz ip. Bıraksanız, tıpkı bir kuş gibi, uçup gidiverecek sanki.
İnsanoğlu bu zevkli uğraşıyı yaklaşık iki bin yedi yüz yıl önce keşfetmiş. İlk örneklerine Çin başta olmak üzere Japonya, Kore ve Malezya gibi Uzakdoğu ülkelerinde rastlanan uçurtma bugün oralarda hâlâ ulusal bir eğlence konumundadır. Hatta törenler eşliğinde uçurulan bazı uçurtmalara dinsel bir önem de verilir. Batı’nın uçurtmayla tanışmasıysa, ünlü gezgin Marco Polo’nun anlatılarıyla, 13. yüzyılın sonlarında gerçekleşmiştir. Avrupalı denizcilerin uçurtmayı Uzakdoğu kıyılarından Eski Dünya’ya taşıması da 16 ile 17. yüzyıllara rastlar. Günümüzde dünyanın dört bir yanındaki insanların eğlence kaynağı uçurtmaların bin bir renk, çeşit ve büyüklükteki örneklerine rastlanır. Ayrıca balon ve uçakların kullanılmaya başlamasından önce uçurtmalar meteorolojik verilerin elde edilmesinde önemli bir araçtı. Havadan gözlem olanağı sağlayan uçurtmalar 20. yüzyıl başına değin bazı askeri amaçlar için bile kullanılmıştı.
Uçurtmanın böylesi kullanımlarını bir yana bırakıp biz eğlence amaçlı uçurduğumuz kendi uçurtmalarımıza dönelim. Uçurtmaların en yaygın tipleri arasında üç çıtalı ve iki çıtalı olarak bilinen modeller gelir. Bunların yanı sıra, değişik tasarımlı, düz olmayan uçurtmalar ve şeytan uçurtması adı verilen basit uçurtma modelleri de vardır.
Uçurtma Nasıl Uçar?
Uçurtmalar hafif malzemelerden yapıldığından rüzgârın uçma yönünde uyguladığı kuvvet sayesinde havalanır. Uçurtmaya etki eden bir başka kuvvet de bir ucunu elinizde tuttuğunuz ip aracılığıyla uygulanan çekme kuvvetidir. Bu iki kuvvet birlikte, uçurtmanın havada asılı kalmasını sağlar. Düz uçurtmalarda dengeyi sağlayabilmek için bir kuyruğa gereksinim duyulur. Kuyruğun etkisi ağırlığından değil, havaya gösterdiği dirençten gelir. Bu nedenle, direnç alanını olabildiğince artırmak için kuyruk, uzun bir ip boyunca püskül biçiminde sıralanan parçalardan yapılır.
Uçurtma Yapalım. Peki ama Nasıl?
Bir uçurtma satın alarak bunun keyfini sürebilirsiniz; ama herhalde kendi yaptığınız uçurtmanın gökyüzünde salınmasını seyretmek size çok daha büyük mutluluk verecektir. Aslında birkaç önemli noktaya dikkat edildiğinde uçurtma yapmak hiç de zor değildir. İlk kez uçurtma yapacaksanız, bir büyüğünüzden yardım istemeniz iyi olur. Eğer büyükleriniz bu zevkli ve kolay işi anımsayamıyorsa da üzülmeyin. İnternette birçok uçurtma modeline ve bu modellerin yapım aşamalarını gösteren açıklamalara ulaşabilirsiniz.
Uçurtma Nasıl Uçar?
Uçurtma Yapalım. Peki ama Nasıl?
Bir uçurtma satın alarak bunun keyfini sürebilirsiniz; ama herhalde kendi yaptığınız uçurtmanın gökyüzünde salınmasını seyretmek size çok daha büyük mutluluk verecektir. Aslında birkaç önemli noktaya dikkat edildiğinde uçurtma yapmak hiç de zor değildir. İlk kez uçurtma yapacaksanız, bir büyüğünüzden yardım istemeniz iyi olur. Eğer büyükleriniz bu zevkli ve kolay işi anımsayamıyorsa da üzülmeyin. İnternette birçok uçurtma modeline ve bu modellerin yapım aşamalarını gösteren açıklamalara ulaşabilirsiniz.
Uçurtma Uçururken Nelere Dikkat Edilir?
•Uçurtmanız sizin bulunduğunuz noktadan onlarca metre yukarıda ve uzakta olacağından uçurtma uçurmayı açık bir alanda yapmak en doğrusudur. Yüksek binalar, ağaçlar, elektrik telleri ve benzeri engellerin olmadığı bir alan, özenerek yaptığınız uçurtmanın bu engellere takılmaması açısından önemlidir. Siz de elektrik tellerine takılmış uçurtmaların hüzünlü görüntülerine tanık olmuşsunuzdur.
•Uçurtmanızı çok kalabalık yerlerde havalandırmamaya özen gösterin. Kimi zaman özellikle rüzgârın çok uygun olmadığı durumlarda ya da ilk denemelerinizde uçurtma ani bir hareketle yere çakılabilir ya da birisine çarpabilir. Kimseye zarar vermek istemezsiniz.
•Uçurtmanın uçması için rüzgâr mutlaka gereklidir. Ancak rüzgârın çok şiddetli olmaması lazım. Tatlı bir esinti ya da biraz daha hızlı esen bir rüzgâr uçurtma uçurmak için en uygunudur. Rüzgârın sabit ve yere yakın estiği alanları bulmaya çalışın.
•Rüzgâra arkanızı dönün. Çıtalı uçurtma uçuruyorsanız uçurtmayı, çıtaları ve terazisi size bakacak biçimde tutun.
•Uygun hava koşulları olduğunda uçurtma daha yükseğe havalanmak için elinizdeki ipe kuvvet uygulayacaktır. Bu durumda yumaktaki ipi yavaş yavaş salın. Eğer uçurtma yükseklik kaybederse, ipi hızlıca çekerek ipte oluşan boşluğu almaya çalışın. Uçurtmayı indirirken de ipi yumağa yavaş yavaş sarın.
Uçurtma Uçururken Nelere Dikkat Edilir?
•Uçurtmanız sizin bulunduğunuz noktadan onlarca metre yukarıda ve uzakta olacağından uçurtma uçurmayı açık bir alanda yapmak en doğrusudur. Yüksek binalar, ağaçlar, elektrik telleri ve benzeri engellerin olmadığı bir alan, özenerek yaptığınız uçurtmanın bu engellere takılmaması açısından önemlidir. Siz de elektrik tellerine takılmış uçurtmaların hüzünlü görüntülerine tanık olmuşsunuzdur.
•Uçurtmanızı çok kalabalık yerlerde havalandırmamaya özen gösterin. Kimi zaman özellikle rüzgârın çok uygun olmadığı durumlarda ya da ilk denemelerinizde uçurtma ani bir hareketle yere çakılabilir ya da birisine çarpabilir. Kimseye zarar vermek istemezsiniz.
•Uçurtmanın uçması için rüzgâr mutlaka gereklidir. Ancak rüzgârın çok şiddetli olmaması lazım. Tatlı bir esinti ya da biraz daha hızlı esen bir rüzgâr uçurtma uçurmak için en uygunudur. Rüzgârın sabit ve yere yakın estiği alanları bulmaya çalışın.
•Rüzgâra arkanızı dönün. Çıtalı uçurtma uçuruyorsanız uçurtmayı, çıtaları ve terazisi size bakacak biçimde tutun.
•Uygun hava koşulları olduğunda uçurtma daha yükseğe havalanmak için elinizdeki ipe kuvvet uygulayacaktır. Bu durumda yumaktaki ipi yavaş yavaş salın. Eğer uçurtma yükseklik kaybederse, ipi hızlıca çekerek ipte oluşan boşluğu almaya çalışın. Uçurtmayı indirirken de ipi yumağa yavaş yavaş sarın.
En Ünlü Uçurtma
Benjamin Franklin adını duymuşsunuzdur. Amerika Birleşik Devletleri’nin kurucuları arasında yer alan bu ünlü devlet adamı yaşamı boyunca birbirinden oldukça farklı etkinliklerde bulunmuştur. Yazar, siyasetçi, bilim insanı ve diplomat olan Franklin aynı zamanda bir mucittir. Benjamin Franklin adını bilmemizdeki belki de en önemli neden onun, bugün bizi yıldırımların tehlikelerinden koruyan paratoneri icat etmiş olmasıdır. Franklin bu icadını insanlara daha iyi anlatabilmek için fırtınalı bir havada uçurtma uçurmuştu.
Yaptığı araştırmalar sonucunda elektrik akımının sivri uçlara doğru yönlendiğini fark eden Franklin bu düşünceyi öncelikle yaşadığı kentteki bir kilisenin çatısına uzun ve sivri uçlu metal bir çubuk yerleştirerek sınamak istedi. Franklin, yıldırımların çok güçlü elektrik akımları olduğu düşüncesinden yola çıkmıştı ki haklıydı. Yıldırım düşse bile kilisenin tepesinde yalıtılmış bir yerde duran bir kişinin yıldırımdan etkilenmeyeceğini, bu sivri uçlu metalin yıldırımı çekeceğini ve onu toprağa yönelteceğini öne sürmüştü.
Bu düşüncesinin kabul edilmesini ve yaşama geçirilmesini bekleyen Franklin’in aklına başka bir düşünce geldi: Sıradan bir uçurtmayla herhangi bir kilise kulesi ya da benzerinden çok daha kolay bir şekilde fırtınaya ulaşabilirdi. Böylece ilk fırtınada ipine metal bir anahtar tutturulmuş uçurtmasıyla yürüyüşe çıktı. Uçurtma havalanmış, uçurtmanın elektriklendiğini gösterir herhangi bir belirti gözlenmeden uzun bir süre geçmişti. Çok ümit bağladığı bir bulut da uçurtmanın üzerinden hiçbir etki yapmadan gelip geçmişti. Deney düzeneğinden tam umutsuzluğa kapılmak üzereyken ipin üzerinde dağınık halde duran bazı ip parçalarının birbirlerinden uzaklaşarak dikildiğini gördü. Gördükleri karşısında heyecanlanan Franklin hemen parmaklarının tersiyle anahtara hafifçe dokundu. Çok kuvvetli bir elektrik kıvılcımı hissetmişti. Uçurtmanın ipi henüz ıslanmamışken bile birbiri ardına kıvılcımlar hissediliyordu. Artık tüm tartışmalar sona ermişti. Yıldırımların elektrik yüklü olduğu anlaşılmış ve onlardan korunmak için paratonerlerin kullanılmasının yolu açılmıştı.
Uçurtmanız havada süzülürken elinizde tuttuğunuz ipi ani bir hareketle 50 santimetre kadar boşladığınızda uçurtma gövdesinin üst bölümü kısa bir süreliğine yere doğru dönecektir. İşte, bu harekete “uçurtmaya selam verdirmek” denir. Uçurtmanız size ve yeryüzündeki tüm insanlara bir selam gönderir!
Her yıl dünyanın dört bir yanında yüzlerce insan bir araya gelerek rengârenk uçurtmalarını gökyüzünde uçurur. Bu uçurtma festivallerinde her türlü uçurtmaya rastlamak olasıdır.
Her yıl dünyanın dört bir yanında yüzlerce insan bir araya gelerek rengârenk uçurtmalarını gökyüzünde uçurur. Bu uçurtma festivallerinde her türlü uçurtmaya rastlamak olasıdır.
