Aslan Göktaşı Yağmuru Geliyor!
Sonbaharın en önemli gök olayına hazır mısınız?
Her yıl olduğu gibi bu yıl da kasımda gökyüzünde bizleri eşsiz bir gösteri bekliyor. 18 Kasım’da zirve yapacak Aslan (Leonid) göktaşı yağmuru, eğer o gece bulutlar da izin verirse gökyüzünde peş peşe “kayan yıldızlar” göreceğimiz anlamına geliyor! Biliyorsunuz, tek yapmanız gereken sıkıca giyinip bir matın ya da battaniyenin üstüne uzanmak ve gökyüzüne bakmak! Haydi gelin, önce Leonidlere sonra da kasımın diğer önemli gök olaylarına yakından bakalım.
Burada gördüğünüz, gerçek bir görüntü değil aslında. Ama bir göktaşı yağmuru sırasında olup bitenleri gayet iyi anlatıyor. Dünya, Güneş çevresindeki yörüngesinde ilerlerken sık sık bazı “döküntülerin” içinden geçer. Bunlar daha önce o bölgeden geçmiş bir kuyrukluyıldızın ardında bıraktığı kaya parçaları, taşlar ve toz zerreleridir. İşte, bunlar atmosferimize büyük bir hızla girerler. Çünkü biz pek fark etmesek de Dünya Güneş çevresindeki yörüngesinde çok büyük bir hızla ilerler.
İşte, o minicik toz zerrelerinin ya da en büyüğü çakıl taşı kadar olan parçacıkların bu hızla atmosfere girişleri epey ateşli olur! Sürtünmeden dolayı hemen yanarlar ve yanma boyunca gökyüzünde kısa süreli bir ışık çizgisi oluştururlar. Gece ya da gündüz fark etmez aslında, bu tip yanmalar sürekli olur. Ama geceleyin, özellikle de dolunay gibi bir ışık kaynağının olmadığı gecelerde bunlar hemen fark edilir; çünkü çok gösterişli olurlar. Bunlara göktaşı yağmuru denir.
Her yıl olduğu gibi bu yıl da kasım ayı boyunca önemli bir göktaşı yağmuruna tanık olacağız: Aslan Göktaşı Yağmuru ya da Leonidler. Gökyüzünde Aslan Takımyıldızı’ndan geliyormuş gibi göründükleri için böyle anılırlar. Bu göktaşı yağmurunun kaynağı aslında 55P/Tempel-Tuttle adlı bir kuyrukluyıldızdır. Yani bizi bekleyen şenliğin kaynağı, özel olarak bu kuyrukluyıldızın geride bıraktığı “döküntüler”dir!
Leonidler bu yıl 18 Kasım’da zirve yapacak. Yani gezegenimizin en çok “döküntünün” içinden geçeceği tarih budur. Ama gerçekte bu göktaşı yağmurunu 6 Kasım’dan 30 Kasım’a kadar gözlemek mümkündür; çünkü söz konusu döküntüler uzayda geniş bir alana yayılmıştır. Leonidler özellikle gece yarısından sonra aktif olacak. Çünkü göktaşı yağmurunun kaynağı, gece yarısından sonra görüş alanımıza tümüyle girecek. Başka bir deyişle göktaşlarının geliyor gibi göründüğü Aslan Takımyıldızı gece yarısı doğacak. 18 Kasım’da Ay da sabaha doğru doğacağı için çok sayıda -saatte ortalama 15 kadar- “kayan yıldız” görebilirsiniz.
Sayfadaki yıldız haritalarını üzerlerine tıklayarak daha büyük görebilirsiniz.
Göreceğiniz göktaşlarının Aslan yağmuruna mı yoksa başka bir yağmura mı ait olduğunu yukarıdaki haritayı kullanarak tahmin edebilirsiniz. Göktaşlarının geldiği doğrultu, haritada işaretlenen “kaynak” noktalarından hangisine varıyor, ona bakın. Çünkü bu ay bizleri başka göktaşı yağmurları da bekliyor: 12 Kasım’daki Kuzey Boğa (Taurid), 21 Kasım’da Tekboynuz (α-Monocerotid), 28 Kasım’daysa Avcı (Orionid) göktaşı yağmurları zirve yapıyor. Bu yağmurlarda beklenen saatte ortalama göktaşı sayısı da sırasıyla 5, 3 ve 3 şeklinde… Leonidler kadar bereketli değiller belki; ama bu tarihlerde gözlem yapıyorsanız, şansınız yaver gidebilir!
Kasım ayı gökyüzü takvimi
1
Salı
Ay ilk dördün evresinde, Ay-Satürn yakınlaşması
2
Çarşamba
3
Perşembe
4
Cuma
Ay-Jüpiter yakınlaşması
5
Cumartesi
6
Pazar
7
Pazartesi
8
Salı
Ay dolunay evresinde; tam Ay tutulması (Türkiye’den gözlenemiyor)
9
Çarşamba
10
Perşembe
11
Cuma
Ay-Mars yakınlaşması
12
Cumartesi
Boğa (Taurid) göktaşı yağmuru (saatte ortalama 5 göktaşı)
13
Pazar
14
Pazartesi
15
Salı
16
Çarşamba
Ay son dördün evresinde
17
Perşembe
18
Cuma
Aslan (Leonid) göktaşı yağmuru (özellikle gece yarısından sonra, saatte ortalama 15 göktaşı)
19
Cumartesi
20
Pazar
21
Pazartesi
22
Salı
23
Çarşamba
24
Perşembe
25
Cuma
26
Cumartesi
27
Pazar
28
Pazartesi
29
Salı
30
Çarşamba
Ay ilk dördün evresinde
Not: Bu sayfadaki gezegen ve yıldız haritaları, Stellarium yazılımıyla oluşturulmuştur. Siz de stellarium-web.org adresinden ya da mobil uygulamadan anlık haritalara ulaşabilir, yazıda söz edilen derin uzay nesnelerini bulmak için kullanabilirsiniz.
