İnci Küpeli Kız’ın Fısıldadıkları
İnci Küpeli Kız’ın Fısıldadıkları
Başında ilginç bir başlık, üstünde alışmadığımız bir elbise olan bir genç kız, yüzünü bir an bize doğru çevirmiş, dudaklarını hafifçe aralamış, sanki bir şeyler söylemek üzere… Simsiyah bir arka planın önünde, çevrede başka hiçbir nesnenin olmayışıyla daha da öne çıkan bu kız kim olabilir? Peki, acaba ne diyor, bize ne anlatmak istiyor? Gelin, dünyanın en ünlü tablolarından birine daha yakından bakalım ve Hollandalı ressam Johannes Vermeer’in başyapıtının sırlarını çözmeye çalışalım.
Başında ilginç bir başlık, üstünde alışmadığımız bir elbise olan bir genç kız, yüzünü bir an bize doğru çevirmiş, dudaklarını hafifçe aralamış, sanki bir şeyler söylemek üzere… Simsiyah bir arka planın önünde, çevrede başka hiçbir nesnenin olmayışıyla daha da öne çıkan bu kız kim olabilir? Peki, acaba ne diyor, bize ne anlatmak istiyor? Gelin, dünyanın en ünlü tablolarından birine daha yakından bakalım ve Hollandalı ressam Johannes Vermeer’in başyapıtının sırlarını çözmeye çalışalım.
Bir Bakışta İnci Küpeli Kız
Bir Bakışta
İnci Küpeli Kız
Ressamı: Johannes Vermeer
Orijinal adı: Meisje met de parel (Hollandaca)
Takma adı: Kuzeyin Mona Lisa’sı
Yapım yılı: y. 1665
Yapım tekniği: Tuval üzerine yağlıboya
Sergilendiği yer: Muritshuis Kraliyet Resim Galerisi, Lahey, Hollanda
Boyutları: 44,5 cm × 39 cm
Bu Kız da Kim?
Önceden, tablodaki kişinin Vermeer’in kızı Maria olduğu düşünülmüş. Ancak Maria’nın resmin yapıldığı sırada daha on yaşında olması bu tahmini boşa çıkarmış. Resimdeki kızın Vermeer’in evinde çalışan bir hizmetçi olabileceği de yaygın bir teori. Belki de bu kız ressamın tabloyu çizerken model olarak kullandığı herhangi biri ya da Vermeer’in hayal gücünün ürünü olabilir. Kesin olan şu ki hiçbir zaman bu kızın kim olduğunu bilemeyeceğiz. Çünkü tabloyu çizen ressam Vermeer hakkında çok az şey biliyoruz.
Nereye Bakıyor?
Bu tabloyu ilgi çekici kılan asıl şey ne, biliyor musunuz? İnci küpeli kız, siz tabloya baktığınız an hafifçe sola dönüp bakışlarını size çevirmiş sanki! Hem de simsiyah bir arka planın ortasında olduğu için, karanlıktan çıkıvermiş gibi duruyor. Dahası bu bir anlık dönüşe eşlik eden hafifçe aralanmış dudakları, size bir şey söylemek üzere olduğunu düşündürüyor. Dolayısıyla izleyicide büyük bir merak uyandırıyor: Acaba bu masum bakışlı kız neden döndü ve ne diyecek? İşte bu gizem, tablonun uyandırdığı bu merak, onu bu derece ilgi çekici kılıyor.
Ne Giymiş?
İnci küpeli kızın üstünde, tablonun yapıldığı dönemde Avrupalılarının giydiği tarzdan çok farklı bir elbise var. Başındaki uzun sarı püskülleri olan mavi eşarbı ve üzerindeki elbise çok dikkat çekmiş. Tablo ilk başlarda Eşarplı Kız olarak adlandırılmış.
İnci Küpe Gerçek mi?
Tabloya adını veren kızın taktığı inci küpe, bir başka ilginç nokta. Çünkü uzaktan resme bakınca çok büyük bir inci tanesi görüyoruz. Ancak yakından bakınca bunun gerçekten bir inci olmadığını, cam ya da parlatılmış kalaya daha çok benzediğini fark ediyoruz. Işık konusunda tam bir usta olan Vermeer, sanki bizler için bir illüzyon yaratmak istemiş. Acaba tablodaki küpe gerçekten inci mi yoksa değil mi? Alın size bir başka soru daha!
Nereye Bakıyor?
Bu tabloyu ilgi çekici kılan asıl şey ne, biliyor musunuz? İnci küpeli kız, siz tabloya baktığınız an hafifçe sola dönüp bakışlarını size çevirmiş sanki! Hem de simsiyah bir arka planın ortasında olduğu için, karanlıktan çıkıvermiş gibi duruyor. Dahası bu bir anlık dönüşe eşlik eden hafifçe aralanmış dudakları, size bir şey söylemek üzere olduğunu düşündürüyor. Dolayısıyla izleyicide büyük bir merak uyandırıyor: Acaba bu masum bakışlı kız neden döndü ve ne diyecek? İşte bu gizem, tablonun uyandırdığı bu merak, onu bu derece ilgi çekici kılıyor.
1 of 4İnci Küpe Gerçek mi?
Tabloya adını veren kızın taktığı inci küpe, bir başka ilginç nokta. Çünkü uzaktan resme bakınca çok büyük bir inci tanesi görüyoruz. Ancak yakından bakınca bunun gerçekten bir inci olmadığını, cam ya da parlatılmış kalaya daha çok benzediğini fark ediyoruz. Işık konusunda tam bir usta olan Vermeer, sanki bizler için bir illüzyon yaratmak istemiş. Acaba tablodaki küpe gerçekten inci mi yoksa değil mi? Alın size bir başka soru daha!
2 of 4Ne Giymiş?
İnci küpeli kızın üstünde, tablonun yapıldığı dönemde Avrupalılarının giydiği tarzdan çok farklı bir elbise var. Başındaki uzun sarı püskülleri olan mavi eşarbı ve üzerindeki elbise çok dikkat çekmiş. Tablo ilk başlarda Eşarplı Kız olarak adlandırılmış.
3 of 4Bu Kız da Kim?
Önceden, tablodaki kişinin Vermeer’in kızı Maria olduğu düşünülmüş. Ancak Maria’nın resmin yapıldığı sırada daha on yaşında olması bu tahmini boşa çıkarmış. Resimdeki kızın Vermeer’in evinde çalışan bir hizmetçi olabileceği de yaygın bir teori. Belki de bu kız ressamın tabloyu çizerken model olarak kullandığı herhangi biri ya da Vermeer’in hayal gücünün ürünü olabilir. Kesin olan şu ki hiçbir zaman bu kızın kim olduğunu bilemeyeceğiz. Çünkü tabloyu çizen ressam Vermeer hakkında çok az şey biliyoruz.
4 of 4Bu Tablo Kimin İçin Yapılmış?
Bu Tablo Kimin İçin Yapılmış?
Vermeer’in en büyük patronu, yani ona yaptığı resimler için para veren kişi Pieter van Ruijven adlı bir tüccardı. Hollanda’nın Delft kentinde iyi tanınan bir ressam olan Vermeer’in resimlerini sıklıkla van Rujiven satın alırdı. Böyle olunca Vermeer’in ünü Delft dışına pek çıkamadı. İnci Küpeli Kız tablosunu da ona aynı kişinin ısmarladığını ya da tamamlandığında satın aldığı tahmin ediliyor.
Vermeer’in yine Pieter van Ruijven için yaptığı düşünülen bir başka ünlü tablosu da Sütçü Kız.
Tablo Günümüze Nasıl Ulaşmış?
Tablo Günümüze
Nasıl Ulaşmış?
Tablonun ilk sahibinin Pieter van Ruijven olduğu düşünülüyor. Peki ya ondan sonra kimlerin eline geçmiş? 1881’deki bir açık artırmaya kadar, yaklaşık iki yüzyıl boyunca, tablonun başına neler geldiği bilinmiyor. Bu açık artırmada, Arnoldus des Tombe adlı bir sanat koleksiyoncusu günümüz parasıyla yaklaşık 250 TL’ye satın alınmış. Bu kişi de 1903’te İnci Küpeli Kız’ı sahibi olduğu diğer tablolarla birlikte Muritshuis Kraliyet Resim Galerisi’ne bağışlamış. O zamandan beri de tablo bu galerinin koleksiyonunda yer alıyor.
Tablo, Hollanda’nın başkenti Lahey’deki Muritshuis Kraliyet Resim Galerisi’nde sergileniyor.
Kitabı ve Filmi de Var!
Kitabı ve Filmi de Var!
Tracy Chevalier adlı Amerikalı yazar 1999’da yayımlanan ve resimle aynı adı taşıyan kitabında, Vermeer’in tablosundaki kızın kim olduğunu, ressamın niye model olarak onu seçtiğini, niçin böyle büyük bir inci küpe taktığını ve daha birçok soruyu yanıtlamaya çalışıyor. Tabii bunu kendince ve tümüyle düş gücüne dayanan bir kurgu çerçevesinde yapıyor. 2003’te çekilen İnci Küpeli Kız filmi de yine bu kitaba dayanıyor. Vermeer’in tablosunu ve yapıldığı dönemi merak edenler bu kitabı okuyabilir ya da bu filmi izleyebilir.
Ressam Vermeer Kimdir?
Ressam Vermeer Kimdir?
Son olarak da bu ünlü resmin yaratıcısına değinelim; belki ressamını tanımak size İnci Küpeli Kız hakkında daha iyi bir fikir verebilir. Johannes Vermeer, Hollanda’nın Altın Çağı’nda, yani en zengin ve güçlü olduğu 17. yüzyılda yaşamış bir Barok dönem ressamıdır. 1632’de doğduğu Delft kentinden hiç ayrılmamış ve yine orada, 1675’te hayatını kaybetmiş. Mükemmeliyetçiliği ve aşırı titizliği yüzünden çok yavaş çalışan ve pek de üretken olamayan Vermeer’in günümüze ancak 34 resmi ulaşabilmiş.
Vermeer’in tek otoportresi olduğu düşünülen resim.
Vermeer’in Delft Manzarası (1661) adlı tablosu
Resimlerinde ışığı ustaca kullandığı, genellikle orta sınıftan insanların ev içindeki durumlarını resmettiği ve bazı önemli dış mekân betimlemeleri olduğu da biliniyor. Maddi olarak pek iyi durumda olmasa bile Vermeer deniz mavisi olarak bilinen çok pahalı bir pigment boyayı ilk kullananlardanmış. İnci Küpeli Kız’ın eşarbındaki mavi de etkileyici tonunu buradan alıyormuş. Öldüğünde ailesine ancak borçlarını bırakan Vermeer’in adı ve sanatı iki yüzyıl boyunca unutulmuş. Sonra bir Alman sanat tarihçi onu 1860’ta yeniden keşfetmiş. O günden sonra Vermeer’in ünü büyümüş ve en önemli Hollandalı ressamlarından biri kabul edilmeye başlanmış.
