ÇOCUKLARIN BİLGİ BANKASI KUMBARA DERGİSİ TÜRKİYE İŞ BANKASI’NIN ÇOCUKLARA ARMAĞANIDIR

KUMBARA DERGİSİ TÜRKİYE İŞ BANKASI’NIN ÇOCUKLARA ARMAĞANIDIR

Ara
Close this search box.

DÜNYAMIZ VE CANLILAR

Karanlığı Gören Sessizliği Duyan

Baykuşlar

Karanlığı Gören Sessizliği Duyan

Baykuşlar

Harry Potter’a 11. yaş gününde armağan edilen baykuş Hedwig’i anımsıyor musunuz? Bir kar baykuşu olan Hedwig, hem Harry’nin mektuplarını arkadaşlarına ulaştırıyor hem de kocaman bilge gözleriyle ona arkadaşlık ediyordu. Peki, baykuşları bilgelik simgesi yapan gözlerinin ve kulaklarının sırrını öğrenmek ister misiniz?

Baykuşların toplam görüş açıları 110 derecedir ama bunun 70 derecesi dürbün görüşüdür.

Baykuşlar

Karanlığı Görmek

İnsanlar baykuşları ta eski zamanlardan beri bilgeliğin simgesi olarak görmüşlerdir. Olağanüstü görüş yetenekleriyle karanlıkta bile görebilen iri gözleri onlara bu ünü getirmiştir. Çünkü çoğu baykuş türü karanlıkta ya da çok az ışıkta avlanır. Bunun için gözlerinin ışık toplama ve işleme verimi yüksek olmalıdır. Bunun için de ilginç uyarlanmalar geliştirmişlerdir.

Birincisi, göz bebekleri büyüktür. Büyük gözbebeği büyük göz demektir. Büyük derken gerçekten kocaman gözlerden söz ediyoruz. O kadar kocaman ki bazı türlerde beden ağırlığının yüzde 5’ini gözler oluşturur. Göz bebeği ne kadar büyükse o kadar çok ışık göz merceğinden geçip ağtabakaya, yani gözdeki ışığa duyarlı hücrelerin bulunduğu dokuya düşer –kısacası iyi görmeyi sağlar.

İkincisi, baykuş gözünün ağtabakasında ışığa duyarlı çubuk hücrelerden çokça bulunur. En cılız ışığı bile çok iyi algılayan bu hücreler, renkleri algılamaz. Renge duyarlı koni hücreler baykuşların gözlerinde çok bulunmaz. Bu nedenle baykuşlar dünyayı siyah beyaz ya da çok az renkli görürler.

Üçüncüsü, baykuşların gözünde ayna benzeri ek bir hücre tabakası daha vardır. Ağtabakanın hemen altındaki bu tabakaya ışık çarptığında aynadaki gibi geri yansır. Böylece baykuşun algıladığı ışık miktarı iki katına çıkar. Aslında bu ışığın bir bölümü de baykuşun gözünden dışarı yansır. Bu nedenle geceleri gözüne ışık tutulunca gözleri parlar. Acaba başka hangi hayvanların gözünde bu özellik var dersiniz?

baykuslar 09 Karanlığı Gören Sessizliği Duyan Baykuşlar
Kedilerin gözlerinde de ayna benzeri bir tabaka vardır. Bu nedenle ışık tutulunca gözleri böyle parlar.
Baykuşların gözleri diğer avcı kuşlardan farklı olarak kafasının iki yanında değil, önünde yer alır –tıpkı bizimkiler gibi! Bu özelliğe dürbün görüşü denir. Bu sayede bir nesneyi aynı anda iki gözleriyle de görürler. Yani baykuşlar nesneleri üç boyutlu algılar ve avlarının yerini kolayca saptarlar. Baykuşun kocaman gözleri sabittir; yani sağa sola hareket edemez. (Tıpkı araba farı gibi!) Bu yüzden bütün fotoğraflarda dik dik bakarlar. Neyse ki kafaları oldukça hareketlidir: Boyunları 270 derece dönebilir. Yani baykuşlar boyunlarını çevirerek arkalarını bile görebilirler! İnsanlar boyunlarını kaç derece döndürebilir dersiniz? Haydi, bunu da biz söyleyelim: 60 ila 80 derece arasında…
gorus alani 01 Karanlığı Gören Sessizliği Duyan Baykuşlar
Baykuşların toplam görüş açıları 110 derecedir ama bunun 70 derecesi dürbün görüşüdür.

Sessizliği Duymak

Baykuşların sıra dışı duyu organları gözleriyle sınırlı değildir. Bir de eşsiz kulakları vardır! Kulakları öylesine duyarlıdır ki gecenin sessizliğinde uçan bir kuşun sesini ya da kar altında yürüyen bir tarla faresinin hareketlerini rahatlıkla duyabilirler. Yani o kocaman gözlere pek de gerek kalmadan avlanabilirler. Baykuşun sevimli ve kendine özgü yuvarlak ve tüylü yüz yapısı aynı zamanda kulakların daha iyi işitmesini sağlar. Özel tüylerle kaplı yuvarlak yüz, tıpkı televizyon yayınlarını toplayan çanak anten gibi sesleri toplar. İşin daha ilginci, peçeli baykuş gibi bazı türlerde kulaklar aynı hizada değildir. Sol kulak sağdakine göre daha aşağıdadır. Böylece ses sol ve sağ kulağa (çok az da olsa) farklı zamanlarda ulaşır. Baykuş, iki kulağa da aynı anda ses gelene kadar başını oynatır ve bunu başardığında sesin kaynağı yani akşam yemeği– tam karşısında demektir. Kanatlarındaki tüylerin özel yapısı sayesinde hayalet gibi sessizce uçar ve avına çıt çıkarmadan yaklaşır. Bunca emeğin üzerine sizce de güzel bir yemeği hak etmemiş midir?
baykuslar 05 Karanlığı Gören Sessizliği Duyan Baykuşlar
baykuşlar

Sağ kulak açıklığı

Kulak püskülü

Sol kulak açıklığı

Yüz diski

Biliyor muydunuz?

Gündüzleri pek ortalıkta görünmeyen baykuşların gizemli bir sesleri vardır. Bu ses karanlıkta oldukça ürkütücü gelebilir. Bu yüzden bazı kültürlerde de baykuş bir uğursuzluk işaretidir.
baykuslar 07 Karanlığı Gören Sessizliği Duyan Baykuşlar