Yapay Zeka Merkezi
Yapay Zeka Uygulama ve Araştırma Merkezi
Yapay Zeka Uygulama ve
Araştırma Merkezi
İş Bankası, Koç Üniversitesi işbirliğinde ülkemizin bilimsel ve akademik faaliyetlerine katkıda bulunmak amacıyla “Yapay Zeka Uygulama ve Araştırma Merkezi” kurdu. Bu merkezle yapay zeka alanında ileri düzeyde çalışmalar gerçekleştirilmesi amaçlanıyor. Kumbara Dergisi olarak, Koç Üniversitesi İş Bankası Yapay Zeka Uygulama ve Araştırma Merkezi Direktörü Prof. Dr. Deniz Yuret’e yapay zeka alanı ve Yapay Zeka Uygulama ve Araştırma Merkezi hakkında sorular sorduk.
Kumbara Dergisi: Bize kendinizi ve alanınızı kısaca anlatır mısınız?
Deniz Yuret: 1970 İzmir doğumluyum. Bornova Anadolu Lisesi ve İzmir Fen Lisesi’nde okudum. Lise sonda uluslararası matematik olimpiyatlarında Avustralya’da ülkemizi temsil ettim. Aynı yıl yapay zeka konusuna merak sardım ve Amerika’da bu konuda önde gelen okullardan Massachusetts Institute of Technology’ye (MIT) başvurdum. Bir gün gazetede, benden bir yıl önce okula kabul edilen İzmir’li arkadaşım Deniz Akkuş’la ilgili haberi görünce böyle bir okulun varlığından haberim oldu. Tam burslu olarak kabul edildim ve daha sonra lisans, lisansüstü, doktora, postdoc derken 12 yıl MIT’de, Boston’da geçirdim. Burs şartı olarak yarı zamanlı çalışmam da gerekiyordu. İlk gittiğim dönem MIT Yapay Zeka Laboratuarı’ndaki hocaları kapı kapı dolaşıp bana iş vermeye ikna etmeye çalıştım. Henüz birinci sınıfta olmam ve İngilizce’min de biraz zayıf olması dolayısıyla önce pek ilgilenmeseler de ben ısrarla kapılarını çalmaya devam ettim. Sonunda bana laboratuvarda bir iş verdiler. Daha sonra orada geçirdiğim 12 yıl boyunca aynı laboratuvarda çalışmaya devam ettim. Lisans yıllarında görüntü işleme ve robotikle, yüksek lisansta genetik algoritmalarla, doktorada doğal dil işleme ile uğraştım. Mezuniyetten sonra ofis arkadaşımla doğal dil işleme üzerine bir şirket kurduk, Los Angeles’a taşınıp iki yıl bu şirketi ayağa kaldırmakla uğraştım. InQuira ismindeki şirketimiz, dünyanın internet üzerinden soru cevaplama teknolojisini üretip pazarlayan ilk şirketlerinden biriydi. Apple, Yahoo, Bank of America gibi firmalar servislerimizi müşteri hizmetleri için kullandılar. InQuira daha sonra Oracle şirketi tarafından satın alındı. 2002’de Türkiye’ye dönüp Koç Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak çalışmaya başladım. O zamandan beri yapay zeka konusundaki çalışmalarıma Türkiye’de devam ediyorum. 2020’de İş Bankası’nın desteğiyle bir Yapay Zeka Uygulama ve Araştırma Merkezi’ni kurduk, şu an bu merkezin yöneticiliğini yapıyorum.
KD: Yapay zeka nedir? Yapay zeka ile neler yapabiliriz?
Deniz Yuret: Yapay zeka insanların zekalarını kullanarak yapabilecekleri işleri makinelerle yapmak olarak özetlenebilir. Bu konuyla ilk tanıştığımda bilgisayarların bir gün insanlar kadar iyi satranç oynayabilmeleri ya da matematik problemleri çözebilmeleri olasılığı bana mucize gibi gelmişti. Ama sanırım internet çağında büyüyen gençler için bu teknolojiler çok daha doğal. Yapay zekanın iki temel amacı var: Bilimsel açıdan insanların nasıl düşünebildiklerini bilgisayarlarla modelleyip insan psikolojisini daha iyi anlayabilmemizi sağlamak ve teknolojik açıdan insanların algı, analiz, problem çözme gibi yeteneklerini taklit ederek faydalı ürünler geliştirebilmek.
KD: Yapay zeka dünyamızı gelecekte nasıl değiştirecek?
Deniz Yuret: Geleceği öngörmek gerçekten zor. Bilgisayar biliminin öncülerinden Alan Kay bu konuda “Geleceği tahmin etmenin en iyi yolu onu icat etmektir.” demiş. Gelecek bizim dışımızda planlanan, kontrolümüz dışında gelişen bir süreç değil. İnsanlar olarak nasıl bir gelecekte yaşamak isteğimize karar vermek ve aktif bir şekilde onu şekillendirmek bizim elimizde. Dolayısıyla bu soruya bir soruyla karşılık vereyim: “Yapay zekanın dünyamızı gelecekte nasıl değiştirmesini istersiniz?”
KD: Kodlamayla ilgilenen çok sayıda takipçimiz/arkadaşımız olduğunu biliyoruz, kodlamanın yapay zeka geliştirmekteki önemi nedir?
Deniz Yuret: Programlama bilgisayarlara sözümüzü dinletebilmek ve istediğimizi yaptırabilmek için öğrenmemiz gereken bir beceridir. Bilgisayarların insan dilini anlaması için çalışmalarımız devam ediyor olsa da maalesef henüz bu konuda istediğimiz noktaya gelemedik. Onlar bizi anlayana kadar biz bilgisayarların dilini konuşmak zorundayız. Bugün için yapay zeka geliştirmek ve kullanmak isteyen arkadaşların programlama öğrenmesi çok önemli.
KD: Gelecekte yapay zeka alanında çalışmak isteyen çocuklara/arkadaşlarımıza neler önerirsiniz?
Deniz Yuret: Programlama ve matematik konularına ağırlık vermelerini öneririm. Bu konularda internet çağında kendi kendinize bir şeyler öğrenebileceğiniz pek çok kaynak var. İlginizin olduğu alanlarda kaynak arayın, bulun, kendi temponuzla ilerleyin. Hem programlama hem de matematik öğrenirken pratik yapmanız gerekir. Nasıl bir basketbol oyuncusunu derslerde dinlemek sizi daha iyi bir basketbolcu yapmıyorsa, matematik ve programlama konusunda da öğretmeni, kitabı, başkalarının çözümlerini izlemek yeterli olmaz. Kendi elinizle pratik yapmanız, kendi projeleriniz üzerinde çalışmanız sizin için çok önemli.
KD: Türkiye İş Bankası ve Koç Üniversitesi işbirliği ile kurulan Yapay Zeka Uygulama ve Araştırma Merkezi’ni anlatır mısınız? Bu merkezde ne gibi çalışmalar yapılıyor? Bu merkez ülkemize teknolojik anlamda ne gibi katkılar sağlayacak?
Deniz Yuret: Türkiye İş Bankası’nın desteği ile Koç Üniversitesi’nde 2020 başında Yapay Zeka Merkezi’mizi kurduk. Bu merkezde yaklaşık 15 kadar öğretim üyesi ve 50 kadar lisansüstü öğrenciyle akademik araştırmalar, eğitim faaliyetleri, ve sanayi işbirlikleri üzerinde çalışıyoruz. Türkiye’nin Tübitak TRUBA’dan sonra ikinci büyük GPU’lu bilgisayar (*) merkezini kurduk. Üzerinde çalıştığımız konular arasında yapay öğrenme, görüntü ve sinyal işleme, dil öğrenme, anlama ve işleme, robotik, insan bilgisayar etkileşimi, biyoloji ve tıpta yapay zeka gibi alanları sayabiliriz. Türkiye’de bu konuda çalışmak isteyen gençlere ve araştırmacılara en iyi imkanları sağlamayı ve hızla gelişen yapay zeka alanında dünyadaki bilimsel ve teknolojik gelişmelere katkıda bulunmayı amaçlıyoruz.
