ÇOCUKLARIN BİLGİ BANKASI KUMBARA DERGİSİ TÜRKİYE İŞ BANKASI’NIN ÇOCUKLARA ARMAĞANIDIR

KUMBARA DERGİSİ TÜRKİYE İŞ BANKASI’NIN ÇOCUKLARA ARMAĞANIDIR

Ara
Close this search box.

Yılın En Uzun Gecesi

ekinoks ay Yılın En Uzun Gecesi
Her yıl olduğu gibi bu yıl da Güneş, 21 Aralık’ta biz Kuzey Yarımküre’dekilerle daha az birlikte olacak. Geç doğup, erken batacak ve meydanı geceye bırakacak! Peki, her yıl 21 Aralık’ta neden en uzun geceyi yaşarız? Gelin birlikte öğrenelim.

Yaz günleri uzun mu uzundur. Dışarıda saatlerce zaman geçirsek bile bir türlü akşam olmaz. Kışınsa bunun tam tersi olur: Sabahları Güneş bir türlü doğmak bilmez; akşam da hemen gelir. Bunun nedeni yerküremizin dönme ekseninin 23,5° eğik olmasıdır. Bundan dolayı Güneş’in çevresinde bir yılda tamamladığı yörüngesi boyunca değişik dönemlerde farklı miktarlarda (ve açılarla) güneş ışığı almasıdır. Sonuçta yılın bir bölümünde Kuzey Yarımküre daha kısa süre gün ışığı alırken Güney Yarımküre’dekiler güneşe doyar. Sonra kuzeyde geceler kısayken de aynı oranda güneyin geceleri uzun sürer.

Gündüz-gece sürelerinin farklı olması ve uzayıp kısalması hem gezegenimizin eksen eğikliğiyle hem de Güneş’in çevresindeki bir yıllık yolculuğuyla ilgilidir.

İşte, kış gündönümü de gece ve gündüz uzayıp kısalmalarının zirve yaptığı iki noktadan biridir. 21 Aralık’ta (bazı yıllar 22’sinde), Kuzey Yarımküre’dekiler için yılın en kısa günü ve en uzun gecesi yaşanır. Bu tarihten sonra gündüzler yeniden uzamaya başlar ve 21 Haziran’da bu kez en uzun gündüzü ve en kısa geceyi yaşarız. Güney Yarımküre’dekiler için de tam tersi geçerlidir. Tabii, altı ay aralıklı bu iki günün tam ortasında, 21 Mart’ta ve 23 Eylül’de gece gündüz süreleri eşitlenir. Ekinoks dediğimiz bu günlerle ilgili ayrıntılı bilgiye şu yazımızda ulaşabilirsiniz.

Kış Gündönümü (21 Aralık)

Dünya’ya 21 Aralık’ta dışarıdan, yani uzaydan bakıyor olsaydık böyle bir manzara görecektik. Güneş ışınları Kuzey Yarımküre’nin daha az bir bölümünü aydınlatır ve Kuzey Yarımküre’ye daha küçük bir açıyla gelir. Bunun sonucu olarak Kuzey Yarımküre’de gece daha uzun sürer ve Kuzey Yarımküre daha az ısınır.
Italian Trulli

Kış Gündönümü (21 Aralık)

Dünya’ya 21 Aralık’ta dışarıdan, yani uzaydan bakıyor olsaydık böyle bir manzara görecektik. Güneş ışınları Kuzey Yarımküre’nin daha az bir bölümünü aydınlatır ve Kuzey Yarımküre’ye daha küçük bir açıyla gelir. Bunun sonucu olarak Kuzey Yarımküre’de gece daha uzun sürer ve Kuzey Yarımküre daha az ısınır.
Italian Trulli

yilin en uzun gecesi yaz kis gundonumu mobil 04 Yılın En Uzun Gecesi
Uzaya gitmedikçe gezegenimize dışarıdan bakamayız. O halde gündönümlerinde ne gibi değişimler yaşarız, bir de yeryüzünden bakarak söyleyelim. Bu resimde üstteki kesikli çizgiler Güneş’in yaz gündönümünde (21 Haziran’da) gökyüzünde izlediği yolu, alttaki çizgiler de kış gündönümünde (21 Aralık’ta) izlediği kısa yolu gösteriyor. Yani yazın yıldızımız gökyüzünde uzunca bir yay çiziyor ve daha çok kalıyor. Kışınsa tam tersi oluyor ve gündüzler kısa geçerken geceler aynı oranda uzuyor.
yilin en uzun gecesi yaz kis gundonumu 02 Yılın En Uzun Gecesi
Uzaya gitmedikçe gezegenimize dışarıdan bakamayız. O halde gündönümlerinde ne gibi değişimler yaşarız, bir de yeryüzünden bakarak söyleyelim. Bu resimde üstteki kesikli çizgiler Güneş’in yaz gündönümünde (21 Haziran’da) gökyüzünde izlediği yolu, alttaki çizgiler de kış gündönümünde (21 Aralık’ta) izlediği kısa yolu gösteriyor. Yani yazın yıldızımız gökyüzünde uzunca bir yay çiziyor ve daha çok kalıyor. Kışınsa tam tersi oluyor ve gündüzler kısa geçerken geceler aynı oranda uzuyor.

Kış Gündönümü Kutlamaları

Yılın en uzun gecesinin nasıl oluştuğunu gördük. Peki, gezegenimizin 4,5 milyar yıldır her sene yaşadığı bu sıradan olaya biz insanlar neden bu kadar önem veririz? En uzun gece ve en kısa gün bizler için neden önemli? Yanıtı basit: Sonrasında günler yeniden uzamaya başladığı için! Her canlı gibi biz de gün ışığına gereksinim duyduğumuz, yetiştirdiğimiz ekinler, sebzeler, meyveler güneşle can bulduğu için. Bu nedenle çok eski zamanlardan beri 21 Aralık günü (bazen bir iki gün öncesi ya da sonrası) birçok kültürde bir bayram olarak kutlanır. Şimdi onlardan bazılarına bir göz atalım.
yilin en uzun gecesi 01 Yılın En Uzun Gecesi
Görsel Kaynağı: 1000 Words / Shutterstock.com

İngiltere’nin güneyindeki ünlü Stonehenge, yaklaşık 5.000 yıllık bir geçmişi olan bir anıttır. İngiltere’deki bu yapıyı oluşturan devasa taşların kış gündönümünde güneşin doğduğu yönü işaret etmesi, bu yapının bir tapınak olarak kullanılmış olabileceğini ve insanların özellikle 21 Aralık’ta burada toplandığını düşündürüyor. Günümüzde bile bu geleneği sürdürenler var. Burada gördüğünüz geleneksel kırmızı giysiler içindeki grup, kış gündönümünü kutluyor.

yilin en uzun gecesi 02 Yılın En Uzun Gecesi
Görsel Kaynağı: Patrick Messier / Shutterstock.com

Bu fotoğraf da Kanada’nın Toronto kentindeki Kensington Market’ta düzenlenen kış gündönümü kutlamalarından. Kanada’nın iyice kuzeyde yer alması oradaki gecelerin daha da uzun olmasına ve 21 Aralık tarihinin daha özel bir anlam kazanmasına neden oluyor. Simgesel olarak gün ışığını yeniden geri çağırmak için bir meydanda toplanan binlerce kişi, rengârenk kostümler, maskeler ve el yapımı fenerlerle bir geleneği yaşatıyor.

yilin en uzun gecesi 03 Yılın En Uzun Gecesi
İran’da 21 Aralık gecesine verilen özel bir ad var: Yalda Gecesi. Bu geceyi İranlılar evlerinde hazırladıkları zengin sofralarda enfes yemekleri, leziz tatlıları, yazdan kalan karpuz gibi meyveleri ama özellikle de nar yiyerek kutluyorlar. Bu uzun geceyi hiç uyumadan geçirmeye çalışıyor ve ünlü ozanları Hafız’ın şiirlerini okuyorlar.
yilin en uzun gecesi 04 Yılın En Uzun Gecesi
Uzakdoğu’da Çin, Japonya, Kore, Vietnam gibi birçok ülkenin (dolayısıyla milyarlarca insanın!) bir bayram olarak kabul ettiği Dongzhi Festivali, yine 21 Aralık’a denk geliyor ve insanlar kış gündönümünü kutluyor. Günlerin yeniden uzamaya başlamasıyla “yin ve yang” felsefesine uygun bir şekilde evrendeki dengenin yeniden kurulduğu düşünülüyor. Bu festivalde özellikle renkli pirinç toplarından “tangyuan” adlı bir tatlı yapılıp yeniyor.