ÇOCUKLARIN BİLGİ BANKASI KUMBARA DERGİSİ TÜRKİYE İŞ BANKASI’NIN ÇOCUKLARA ARMAĞANIDIR

KUMBARA DERGİSİ TÜRKİYE İŞ BANKASI’NIN ÇOCUKLARA ARMAĞANIDIR

Ara
Close this search box.

Bir Değil İki Ay’ımız Olsaydı

Acaba Ne Olurdu?

Bu soruya ilk vereceğiniz yanıt ne olurdu? Biz açık ara, “Çok güzel olurdu!” yanıtını verirdik. Düşünsenize, gecemizi güzelleştiren biricik uydumuz Ay’a bir kardeş daha geliyor. Bir gece biri, bir gece de diğeri bizi aydınlatıyor, bazı gecelerde de ikisi birden gökyüzünde ışıldıyor; hem de farklı farklı evrelerde ve büyüklüklerde… Harika olmaz mıydı? Peki, manzara olarak güzel olmasının dışında acaba bu durumun başka ne tür etkileri olurdu? Acaba, her şey gerçekten çok mu güzel olurdu? Gelin, birlikte inceleyelim…
Hayal kurmaya şöyle başlayalım… İlk olarak, Ay’ımızın yanında, onunla hemen hemen aynı yörüngede dönen ama daha küçük bir uydusu olduğunu varsayalım. Bir akşam doğudan dolunaylardan ilki doğuyor, sonra da öbürü… Başka bir akşam da batı ufkunda yan yana iki hilâl parlıyor. Böyle büyüklü küçüklü iki Ay’ımız olsa, sizce de hoş görünmez miydi? Üstelik şimdikinden daha küçük bir uydu, yeryüzündeki sular üzerinde oluşan gelgitlerin boyutunu da çok etkilemezdi.
senaryo1 aylar İki Ay'ımız Olsaydı Ne Olurdu?
senaryo1 yorunge İki Ay'ımız Olsaydı Ne Olurdu?

İkinci senaryomuz da şöyle olsun: Dünya’ya daha yakın, örneğin Ay’ın yarısı kadar uzak bir yörüngede bulunan ve yine Ay kadar büyük bir uydumuz olsaydı, acaba ne olurdu? İşte, o zaman işler epey farklı olurdu. Bu “yeni Ay” şimdikinden üç kat daha büyük görünür ve gökyüzünde kocaman bir tepsi gibi ışıldardı. Dolunaylı geceler epey aydınlık olur, gece avlanan hayvanların işi zorlaşır, yıldız gözlemi yapmak isteyenler şansına küserdi.

Ancak asıl sorun gelgitler olurdu! Bu ikinci senaryoda aylarımızın çekim etkisi, deniz ve okyanus sularının hatırı sayılır miktarda yer değiştirmesine neden olurdu. Örneğin, kıyı şeritleri gün içinde yüzlerce metre yer değiştirirdi. Bu durumda birçok kent, günün yarısında deniz sularının altında kalır, sular çekildiğinde de geniş bir bataklık manzarası ortaya çıkardı.

senaryo2 gelgit İki Ay'ımız Olsaydı Ne Olurdu?
Eğer Ay, Dünya’mıza şimdikinin yarısı kadar daha yakın olsaydı, bu fantastik resimdeki gibi normalden yaklaşık üç kat daha büyük görünürdü. Tıpkı dört milyar yıl önce Ay’ın oluşumu sırasında olduğu gibi…
Görsel kaynağı: Wikipedia (Tim Bertelink)
senaryo2 gorunum İki Ay'ımız Olsaydı Ne Olurdu?

Yörünge çapları birbirinden farklı olan uydularımızın evreleri de sık sık birbirinden farklı olurdu. Çünkü, içteki uydu dıştakine göre çevremizde daha hızlı dönerdi. Yakındaki ve büyük görünen uydunun evresi daha sık değişir, uzaktaki ve daha küçük görünen uydununsa şimdikine yakın bir periyodu olurdu. Bu ikili, gezegenimizin kendi ekseninde dönme hızını yavaşlatabilir; mevsimleri, iklimi ve okyanus akıntılarını değiştirebilirdi.

Ancak, iki uydunun arasındaki kütleçekimi dengesi hep aynı kalmazdı. Bir süre sonra bu ikilinin yörüngeleri değişebilir, birbirlerine giderek yaklaşabilirler ve hatta bir süre sonra çarpışabilirlerdi. İşte, o zaman bu çarpışmanın enkazı Dünya’ya yağabilir ve bu da gezegenimizde felakate yol açabilirdi.

Dünya’nın belki de bir uydusu daha vardı!

Biliyor musunuz? Bazı bilim insanlarının son araştırmalarına göre, bir zamanlar Dünya’nın bir değil iki uydusu olmuş olabilir. Dört buçuk milyar yıl kadar önce, Mars büyüklüğünde bir gezegenin, Dünya’mıza çarpmasıyla oluşan Ay’a birkaç milyon yıl boyunca küçük bir kardeş daha eşlik etmiş olabilir. Bu uydunun, Ay’dan otuz kat kadar daha küçük olduğu ve hemen hemen aynı yörüngede döndüğü tahmin ediliyor.

Eğer o zamanki Dünya’dan gökyüzüne bakabilseydik, tam da az önce hayal ettiğimiz gibi, ikinci ve şimdikinin üçte biri kadar küçük görünen bir başka uydumuzun Ay’ın peşi sıra gökyüzünde bir yay çizdiğini görecektik. Henüz gezegenimizde denizler ve okyanuslar oluşmadığı için gelgitlerle ilgili bir sorun da olmayacaktı tabii!

Bu manzara bir süre gökyüzünü süslese de uzun soluklu olamadı… Çünkü bu küçük uydu, Ay’a çarpıp uydumuzun bir parçası haline gelerek yok oldu. Bunun için bir göktaşı çarpması gibi bir anda gerçekleşen ve büyük bir krater oluşturan bir çarpışma değil, saatler süren, ağır çekimde bir çarpışma hayal etmelisiniz. İşte, bu çarpışmadan çevreye yayılan enkazın da büyük oranda Ay’ın öte yüzüne, hani şu bize dönük olmayan karanlık yüzüne döküldüğü düşünülüyor.

ay iki yuzu İki Ay'ımız Olsaydı Ne Olurdu?
Zaten bilim insanlarının “ikinci bir uydu” tahmininde bulunmalarına neden olan da Ay’ın bizim gördüğümüz yüzüyle öbür yüzü arasındaki çarpıcı farklılıklar olmuş.
Görsel kaynağı: Wikipedia (Gregory H. Revera, NASA)

Zaten bilim insanlarının “ikinci bir uydu” tahmininde bulunmalarına neden olan da Ay’ın bizim gördüğümüz yüzüyle öbür yüzü arasındaki çarpıcı farklılık olmuş. Bize dönük yanında büyük kraterler ya da “denizler” bulunurken Ay’ın öte yüzünde geniş düzlükler yerine dağlık, engebeli bir yüzey yapısı var. Bilim insanları Ay’ın öbür yüzüne damgasını vuran bu dağların olsa olsa o ikinci uydumuzdan geriye kalanlar olduğunu düşünüyor.

Peki, ikiden çok uydumuz olsaydı ne olurdu?

Hayal dünyamızı niye gezegenimize yalnızca bir Ay daha eklemekle sınırlayalım ki? Aslında ikiden çok, hatta onlarca uydumuz bile olabilirdi. Küçüklü büyüklü, her biri kendine has özellikleri olan uydular… Tıpkı Jüpiter’in, Satürn’ün uyduları gibi.
ikiden cok uydu İki Ay'ımız Olsaydı Ne Olurdu?
Evet, neden olmasın? Tabii o kadar çok ve büyük uyduyu kararlı yörüngelerde tutabilmek ve Güneş’in çekimine kaptırmamak için öncelikle daha büyük bir kütle gerekir. Yine de gezegenimizin böyle olduğunu ve çok sayıda uydumuz bulunduğunu hayal edebiliriz. O zaman gökyüzünde tam bir şenlik yaşanır, büyüklü küçüklü uyduların farklı hızlarda gökyüzünde ilerleyişleri, evreleri, tam bir şenlik olurdu. Hatta bu uydular arasında yolculuk edebilir, birinden diğerine “zıplayarak” uzay yolculuklarını daha esnek ve kolay hale getirebilirdik!
acaba ne olurdu kutu3 İki Ay'ımız Olsaydı Ne Olurdu?

Sizin de aklınıza takılan ilginç sorular varsa bize yazın, burada yanıtlayalım. Unutmayın, bazen mantıksız görünen sorular büyük buluşlar ortaya çıkarabilir!