Buzdan Dev

Uranüs

Güneş Sistemi’nin yedinci gezegeni dev Uranüs’tür. Uranüs sistemdeki en büyük 3. gezegendir. Adını Yunan mitolojisindeki gökyüzü tanrısından alır. Ünlü gökbilimci William Herschel tarafından 1781’de ortaya çıkarılan Uranüs, teleskopla keşfedilen ilk gezegendir. Gerçekte Uranüs, açık bir gökyüzünde çıplak gözle görülebilir. Ne ki çok çok yavaş ilerlediği için bir gezegen olduğu hiç fark edilememiş. Uranüs’ün Güneş’e uzaklığı Dünya’nın Güneş’e uzaklığının (1 AB*) yaklaşık 20 katıdır; yani 20 AB. Bu kadar uzak olduğundan Güneş’in çevresindeki bir turunu da 84 yıl gibi uzun bir sürede tamamlar. Uranüs’ün en tuhaf özelliği ekseninin 90 dereceden çok yatık olmasıdır. Ekseni neredeyse yörünge düzlemine paraleldir.

*AB: astronomi birimi

Kimlik Kartı

Uranüs, Güneş Sistemi’ndeki en büyük 3. gezegendir.

William Herschel, 1779’da İngiltere’nin Bath kentindeki evinin arka bahçesinde, kendi yaptığı 160 milimetre açıklığı olan aynalı teleskopuyla gökyüzündeki tüm yıldızları incelemeye başladı. Gözlemleri sırasında Uranüs’ü ve onun iki büyük uydusu Titania ile Oberon’u keşfetti. Herschel bulduğu gezegeni, İngiltere Kralı 3. George’a ithafen “George’un Yıldızı” (Georgium Sidus) olarak adlandırdı. Ancak, bu ad kalıcı olmadı ve gökbilim camiası tarafından Uranüs adı benimsendi.Bu, Yunan mitolojisindeki gökyüzü Tanrısı Uranos’un adıdır.

Uranüs’ün belki de en tuhaf özelliği ekseninin yatık oluşudur. Bu nedenle 21 yıl süren mevsimleri arasındaki fark çok büyüktür.

Güneş Sistemi’ndeki bütün dev gezegenler gibi Uranüs’ün de ince bir halka sistemi vardır.

Şu ana kadar Uranüs’ün yakınından geçip onu inceleyen tek uzay aracı Voyager 2 olmuştur. Voyager 2, 1986’da Uranüs sisteminin yakınından geçti.

Uranüs’ün, en yakın olduğu zaman Dünya’ya uzaklığı 2,57 milyar kilometredir.

Uranüs’ün bir günü 17 saat 15 dakikadır.

Uranüs’ün atmosferinde esen rüzgarların hızları saatte
850 kilometreyi bulur.

Uranüs’ün 5’i büyük 27 uydusunun adları, William Shakespeare ile Alexander Pope’un eserlerindeki karakterlerden gelir.

Uydular görsel kaynağı: NASA

Güneş Sistemi’ndeki gezegenler Güneş’in çevresinde aynı düzlemde dönmez. Dünya’nın yörünge düzlemi (Ekliptik) temel alındığında (0°) Uranüs’ün dönüş düzlemi çok az (0,77°) açılıdır.

Uranüs’ten Uranyuma

Radyoaktif element uranyum Uranüs’ün 1781’de keşfinden 8 yıl sonra, 1789’da keşfedilmiştir. Adını da Uranüs’ten almıştır.

Uranüs’ün atmosferindeki metan, kırmızı ışığı soğurduğundan gezegen soluk mavi görünür.

Kütlesi büyük olan Uranüs’ün aynı zamanda hacmi de büyüktür. Dolayısıyla kütleçekimi Dünya’nın 0,89 katı kadardır. Dünya’da 80 kg gelen biri, Uranüs’te anca 71 kg gelir.

Güneş’ten 19,8 AB uzakta olan Uranüs’e Güneş ışınları 2 saat 40 dakikada ulaşır.

Buz Devi

Uranüs’ün (ve Neptün’ün) bileşimi öteki gaz devi gezegenler Jüpiter ile Satürn’den biraz farklıdır. Bir miktar oksijen, karbon, azot ve kükürt gibi ağır elementler ile metan, amonyak ve su gibi hidrojen bileşikleri içerir. Uranüs, oluşumu sırasında, yakın çevresindeki bu maddeleri buz ya da su buzunun içine hapsolmuş gaz şeklinde toplamıştır. Bunlar Uranüs’ün en kalın iç tabakasında (mantosunda) çok büyük miktarlarda (su buzu, amonyak ve metan olarak) bulunurlar. Dolayısıyla Uranüs (ve Neptün) Buz Devi diye adlandırılır.

Uranüs Güneş Sistemi’nin en soğuk gezegenidir.